Ο ΦΑΡΟΣ ΣΕΣΚΛΟ ΣΤΑ ΠΕΥΚΑΚΙΑ ΒΟΛΟΥ

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ
ΟΙ ΦΑΡΟΙ ΤΟΥ ΠΑΓΑΣΗΤΙΚΟΥ (Μέρος 3o): Στιγµές από την πορεία τους στο χρόνο Επιμέλεια: Γρηγόρης Καρταπάνης2/3/2008
Ο ΦΑΡΟΣ ΣΕΣΚΛΟ ΣΤΑ ΠΕΥΚΑΚΙΑ ΒΟΛΟΥ (συνέχεια) Αναµνήσεις του κ. Ανδρέα Καραχόντζα
Στα 1939 αναλαµβάνει φαροφύλακας ο Ι. Κα-ραχόντζας -προηγούµενα ήταν στο Τρίκερι-και παραµένει στη θέση αυτή, κατοικώντας µε την οικογένειά του στο φάρο, ως το θάνατό του το 1954. Πληροφορίες για τα χρόνια αυτά, µέσα στα οποία συνέβησαν ένα σωρό σπουδαία γεγονότα (Πόλεµος του 40, Κατοχή. Εµφύλιος), µου έθεσε υπόψη ο γιος του κ. Ανδρέας Καραχόντζας, που βοηθούσε τον πατέρα του µαζί µε το µεγαλύτερο αδερφό του Σωτήρη στα υπηρεσιακά του καθήκοντα. Οι φαροφύλακες τότε διέµεναν στο χώρο εργασίας τους µε τις οικογένειές τους, µιας και η διαρκής παρουσία τους θεωρούνταν επιβεβληµένη. Η συνεχής επαγρύπνηση σε 24ωρη βάση ήταν απαραίτητη, ώστε να µην υπάρξει το παραµικρό πρόβληµα στη λειτουργία του φάρου. ∆ίπλα στη σηµερινή µεταλλική κατασκευή υπάρχουν τα ερείπια του φαρόσπιτου, στην οροφή του οποίου ήταν τοποθετηµένο σε ειδικό ιστό, µέσα σε κλωβό, το φωτιστικό µηχάνηµα. Το οίκηµα ετούτο αποτελούσε την αποθήκη µε όλα τα απαραίτητα υλικά, ενώ η κατοικία του φαροφύλακα βρίσκονταν λίγο ψηλότερα, στο σηµείο που σήµερα διέρχεται ο ασφαλτόδροµος Πευκακίων-Αλυκών και καταστράφηκε βέβαια κατά τη διάνοιξή του, στις αρχές της δεκαετίας του 60. Η διήγηση του κ. Ανδρέα, 77 χρονών σήµερα, ήταν γεµάτη νοσταλγία και συγκίνηση, αφού επρόκειτο για µια από καρδιάς βιωµατική κατάθεση. Ανάφερε για τη λειτουργία του φαναριού, το οποίο, προκειµένου να το καθαρίσουν, να το εφοδιάσουν µε καύσιµο (φωτιστικό πετρέλαιο) και να το ανάψουν, το κατέβαζαν από τον ιστό, µε ειδικό σύστηµα µέσα στο φαρόσπιτο, από µια οπή που υπήρχε στην οροφή. Η επίπονη εργασία εκτελούνταν µε µεγάλη επιµέλεια και προσοχή, ώστε να περιοριστεί στο ελάχιστο η πιθανότητα µιας ανεπιθύµητης σβέσης. Υπήρχε ετοιµότητα για κάθε ενδεχόµενο και ότι απρόοπτο συνέβαινε έπρεπε να αντιµετωπιστεί άµεσα. Το φως παρέµενε όλη αυτή την περίοδο, ίσαµε την αυτοµατοποίηση του φάρου το 1955, σταθερό κόκκινο. Στα δύσκολα χρόνια του Πολέµου του 40 αλλά και κατόπιν στην Κατοχή ο φάρος παρέµενε συνεχώς αναµµένος, µιας και θεωρούνταν καθοριστικής σηµασίας για τον ασφαλή είσπλου στο λιµάνι του Βόλου. Κάτι τέτοιο βέβαια ενείχε το σοβαρότατο κίνδυνο να αποτελέσει ο ίδιος στόχο αεροπορι-κών επιδροµών τόσο κατά τη γερµανική εισβολή, όσο και στους συµµαχικούς βοµβαρδισµούς το 1944. Άλλωστε, ας µην ξεχνάµε πως οι φάροι αποτελούσαν πάντοτε εύκολο στόχο και το φαρικό δίκτυο όλα αυτά τα χρόνια υπέστη ολοκληρωτική καταστροφή. Αλλά και κατά την µεταπολεµική περίοδο οι συνθήκες διαβίωσης στο φάρο υπήρξαν ιδιαίτερα δύσκολες -ειδικά το χειµώνα- σε µια έρηµη περιοχή, δίχως οδική πρόσβαση στην πόλη και η επικοινωνία γίνονταν από τη θάλασσα µε βάρκα. Με τη συνεχή παρουσία όλων στο φάρο -µοναδική απουσία κατά τη διάρκεια της σχολικής περιόδου παλιότερα- συνεχίζονταν η ζωή της φαροοικογένειας µε τον ίδιο ρυθµό. Το φαρό-πλοιο κατέπλεε σε τακτά χρονικά διαστήµατα για τον ανεφοδιασµό σε πετρέλαιο, ανταλλακτικά και κάθε φύσεως υλικά που χρειάζονταν ο φαροφύλακας. Εκτελούνταν οι απαραίτητες επιθεωρήσεις που αφορούσαν στην καλή λειτουργία, όπως και οι απαιτούµενες συντηρήσεις και επισκευές από συνεργεία της Φαρικής Βάσης. Σε αναφορά επιθεωρητή Αξιωµατικού στις 7/5/50 διαβάζουµε µεταξύ των άλλων :Επιθεωρηθείς ευρέθη (ο φάρος) εξαιρετικώς καθαρός. Εις τον φύλακα του φανού παρεδόθη ιµατισµός και 28 χ/µα πετρελαίου δι’ ατοµικήν του χρήσιν. Εγένε-το παρατήρησις επί του εδάφους και επί του οικήµατος. Η εκ σκυροδέµατος στέγη είναι ακατάλληλος προς εγκατάστασιν φωτιστικού µηχανήµατος, καθώς ευρίσκεται εις τελείαν εξάθρω-σιν. ∆υνατή η τοποθέτησις µιας δοκού 6 µ. επι της εµπροσθίας πλευράς του οικίσκου προς την α-κτήν και επί της ιδίας επιφανείας εις ην ευρίσκεται ο οικίσκος. Η κατασκευή επί της οποίας αναρτούνταν το φωτιστικό, ήταν πράγµατι παλαιά και όντας ξύλινη απαιτούσε συνεχή συντήρηση και κατά διαστήµατα αντικατάσταση, όπως αναθυµάται και ο κ. Ανδρέας. Τούτο καταδείχνεται και από άλλα έγγραφα του 1951 µε την επανάληψη του αιτήµατος, δίχως να πραγµατοποιείται η απαραίτητη επισκευή. Η κακή κατάσταση της ξυλίνης στήλης παρέµενε, µε τον κίνδυνο πτώσης σε περίπτωση ισχυρού ανέµου. Στα 1953, αν και φαίνεται κάποια µεταβολή στο φωτιστικό µηχάνηµα, γιατί στην υπ. αρ. 21/1953 αγγελία τοις ναυτιλλοµέ-νοις αναφέρεται αύξηση της φωτοβολίας σε 5 µίλια, η κατάσταση του ιστού παρέµενε η ίδια. Τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου ο φαροφύλακας Ιω. Καραχόντζας καταθέτει την παρακάτω αναφορά, η οποία συνοδεύεται και από έγγραφο του Λιµεναρχείου Βόλου, ώστε να δοθεί λύση στο χρονί-ζον πρόβληµα της στήλης του φανού: Λαµβάνω τη τιµήν να αναφέρω ότι η στήλη του φάρου Σέσκουλο έχει αισθητώς κλίνει προς ανατολάς και να παρακαλέσω όπως διατάξητε την ταχείαν αντικατάστασίν της, προς αποφυγήν περαιτέρω ζηµιών του φανού. Στην ίδια κατεύθυνση στοχεύει και η έκθεση του επιθεωρητή Ανθ/χου ∆α-µαλίτη που έκανε επιθεώρηση και έγινε γνώστης της κατάστασης (13/2/54) : Η ξύλινη στήλη του φανού καθίσταται λίαν επικίνδυνος, δέον όπως ληφθεί συντόµως πρόνοια προς τοποθέτησιν αυτοµάτου πυρσού, έµπροσθεν του οικίσκου όπου υφίσταται η στήλη. Προφανώς η µη ανταπόκριση της υπηρεσίας για την αντικατάσταση του ιστού σχετίζεται µε την επικείµενη αυτοµατοποίηση του φάρου, η οποία είχε εγκριθεί από το 1951 και θα πραγµατοποιηθεί τελικά τον επόµενο χρόνο. Όµως ο φαροφύλακας, όντας άρρωστος, πεθαίνει στις 24/2/54, λίγους µήνες µετά την τελευταία αναφορά, κυριολεκτικά επάνω στο καθήκον. Αν και τον τελευταίο καιρό υπέφερε από σοβαρότατη ασθένεια, παραµένει στη θέση του, ενώ στα καθήκοντά του τον βοηθούν οι δύο γιοί του, ο Σωτήρης και ο Ανδρέας. Μάλιστα ο πρώτος θα εκτελεί, ατύπως, χρέη φαροφύλακα τους επόµενους δύο-τρεις µήνες µετά το θάνατο του πατέρα του -ενώ ο Ανδρέας κατατάσσεται στο Ναυτικό- ως την έλευση νέου υπαξιωµατικού. Τούτο φαίνεται από τις µηνιαίες αναφορές Μαρτίου και Απριλίου 1954 που φέρουν την υπογραφή Καραχόντζας, ενώ οι δύο επόµενες φέρουν διαφορετική δυσανάγνωστη υπογραφή. Τελευταίος φαροφύλακας, αναλαµβάνει τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου ο Στ. Σούπας και παραµένει στη θέση αυτή ως τον επόµενο χρόνο που εκτελείται η αυτοµατοποίηση. Το Ναυτικόν Σήµα στις 21/2/55 µας πληροφορεί για το γεγονός:Ο επιτηρούµενος φανός Σέσκλο… µετετράπη εις αυτόµατον πυρσόν εκπέµπων 40 ερυθράς εκλάµψεις ανά παν λεπτόν. Φωτοβολία εις µίλια 7. Εστιακόν ύψος 19 µέτρα… περιγραφή: πυργίον σιδηρούν µετά στήλης 5 µ., πλησίον παλαιού οικίσκου φανού…. Βλέπουµε πλέον πως ο φάρος γίνεται ανεπιτή-ρητος και αναλάµπων ερυθρός (σπίθα) µε χρήση ασετυλίνης. Η νέα συσκευή δεν απαιτεί συνεχείς ελέγχους και χάρη στην ηλιοβαλβίδα γίνεται δυνατή η αυτόµατη αφή και σβέση του. Έτσι εκλείπει πια η ανθρώπινη παρουσία και ελαττώνονται τα γεγονότα. Παρόλα αυτά κάµποσες πληροφορίες µας παρέχονται από δω και πέρα, έστω και αν διαθέτουν περιορισµένο ενδιαφέρον. Στα 1964 παρατηρούµε προσωρινή σβέση, η οποία σύντοµα αποκαθίσταται, όπως και άλλη µια από τις 21 έως τις 27/12/67, η οποία προήλθε λόγω επικαθήσεως αιθάλης επί της κανδήλας και των υπαρχόντων µυιγών εντός του θαλάµου της κεφαλής. Στις 28 /12/1968 σε φύλλο εγγράφου συνεργασίας µας γνωστοποιείται η κατηγορία του φάρου :Γνωρίζεται ότι ο αυτόµατος ερυθρός πυρσός ακρωτηρίου Σέσκλο Βόλου τυγχάνει φάρος και ουχί φανός, κατόπιν συµφώνου γνώµης ∆. Υ. Υ. . Η δηµιουργία ζώνης ασφαλείας περιµετρικά του φάρου οδηγεί στο αίτηµα για απαλλοτρίωση της σχετικής έκτασης από το κτήµα Σέφελ στις 31/7/75. Επίσης λίγα χρόνια αργότερα αιτείται η άδεια από το ∆ασαρχείο Βόλου για την υλοτοµία λίγων πεύκων που βρίσκονται κοντά στο φάρο, ώστε να υπάρξει και η απαραίτητη ζώνη πυροπροστασίας, µιας και η χρήση ασετυλίνης ενέχει κίνδυνο πυρκαγιάς. Η σηµερινή κατασκευή του φάρου σιδηρό-πλεκτος οβελός επί τετραγωνικού θυλακίου ύψους 7,8 µ. δεν είναι η αρχική που τοποθετήθηκε κατά την αυτοµατοποίηση, αλλά αντικαταστάθηκε στις 11/4/1972. Τελευταίο σηµαντικό συµβάν στην µικρή ιστορία του φάρου Σέσκλο αποτελεί η µετατροπή του σε ηλιακό µε την τοποθέτηση φωτοβολταϊκών πλακών το 1986. Παράλληλα το φως γίνεται α-ναλάµπον λευκό µε τα ίδια χαρακτηριστικά, αφού λειτουργεί πλέον ερυθρός φανός στο νέο, εξωτερικό κυµατοθραύστη του λιµανιού. Ο φάρος ετούτος αποτελεί σηµείο αναφοράς της περιοχής, αφού σε αυτόν οφείλεται η ονοµατοθεσία Φανάρι σε όλο εκείνο το τµήµα της ακτογραµµής των Πευκακίων.