Γήσης Παπαγεωργίου. Οι φάροι μου!

Συνέντευξη του κ. Γήση Παπαγεωργίου στον Ιωσήφ Παπαδόπουλο.Ο κ. Γήσης Παπαγεωργίου έχει καβατζάρει τα εβδομήντα, κι' όμως μοιάζει να διανύει ακόμη τα πρώτα χρόνια της εφηβείας του! Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι από την πρώτη στιγμή που τον συνάντησα, απέκλεισε τον πληθυντικό στις μεταξύ μας προσφωνήσεις! Απόστρατος αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού, όπου υπηρέτησε με την ειδικότητα του Μηχανικού, για την οποία, όπως λέει σήμερα χαριτολογώντας, δεν είχε καν τις απαραίτητες γνώσεις! Η θητεία του, σαν διοικητής της Φαρικής Βάσης, και το έμφυτο ταλέντο του στο σκίτσο και την ζωγραφική, του έδωσαν το ερέθισμα να ασχοληθεί με την καταγραφή και αποτύπωση, με σκίτσα και ακουαρέλλες, όλων των Ελληνικών επιτηρούμενων φάρων. Πρόκειται για την πρώτη και μόνη έκδοση για τους φάρους, μετά από την εργασία του Λυκούδη το 1914. Τον συνάντησα στο σπίτι του, στο Παλαιό Φάληρο, ένα από εκείνα τα παραθαλάσσια διαμερίσματα που αρμενίζουν θαρρείς στο πέλαγος, και συζητήσαμε για τη ζωή του και τα πράγματα που αγάπησε.
Ιωσήφ Παπαδόπουλος : Γήση λοιπόν, στον ενικό, αφού δεν μου επιτρέπεις να σου μιλώ στον πληθυντικό, άρχισε σε παρακαλώ να ξεφυλλίζεις το ημερολόγιο της ζωής σου.
Γήσης Παπαγεωργίου : Γεννήθηκα το 1939 μ.Χ. (γελάει) και ξεκίνησα τη μαθητική μου ζωή σε ένα σχολείο της Ν. Σμύρνης. Ο πατέρας μου ήταν στρατιωτικός, πρόεδρος του Αναθεωρητικού, γεννημένος το 1890. Όταν γεννήθηκε η αδελφή μου εκείνος ήταν 55 ετών και τον έχασα όταν ήμουνα 15. Η αδελφή μου μεγάλωσε ουσιαστικά μέσα στο πένθος, γιατί μετά από τρία χρόνια πέθανε και ο αδελφός μας. Το πένθος ήταν "άγριο" τότε, δεν ήταν παίξε γέλασε! Η μητέρα μας φορούσε πλερέζα κι' εγώ μαύρο περιβραχιόνιο στο σχολείο. Τέλος πάντων, πάνε αυτά... Είχα μεγάλο μεράκι που λες με το σχολείο, πολύ καιρό μάλιστα πριν έρθει η ώρα μου να πάω στην πρώτη τάξη του δημοτικού, και έτσι όπως φαινόντουσαν τα πράγματα κάποια στιγμή θα κετέληγα τουλάχιστον πυρηνικός επιστήμων!(γελάει) Όλη την ώρα έλεγα "να πάω κολείο, να πάω κολείο", έβλεπα και τον μακαρίτη τον αδελφό μου να πηγαίνει στο δημοτικό, ξεκινάω λοιπόν ένα πρωί, πρέπει να ήμουνα τριών ή τεσσάρων ετών, να τον ακολουθήσω! Κάποια πράγματα βεβαίως μου τα λένε σήμερα, αλλά εκείνη την πρώτη μέρα τη θυμάμαι πολύ καλά, όπως και γιατί δεν κατέληξα τελικώς να γίνω πυρηνικός επιστήμων! Το σχολείο ήταν ιδιωτικό και δάσκαλος στην έκτη τάξη ήταν κάποιος Νεσλιχανίδης, ο οποίος είχε έρθει από την Αμερική και του έλειπε και ένα δάκτυλο! Έλεγαν μάλιστα κάποιοι τότε, προσπαθώντας να εξηγήσουν την απώλεια του δάκτυλου, ότι ήταν γκάγκστερ και είχε δραστηριοποιηθεί στην Αμερική την εποχή της ποτοαπαγόρευσης! Η αγωνία όλων των παιδιών ήταν πότε θα έφταναν στην έκτη δημοτικού, που θα είχαν δάσκαλο τον Νεσλιχανίδη, και πώς θα επιβιώσουν! Ήταν φοβερά σκληρός άνθρωπος, φώναζε, και το ξύλο έπεφτε μπόλικο! Μου έδωσαν λοιπόν μια τσάντα, έβαλαν μέσα και ένα άσχετο βιβλίο... μαγειρικής, και ξεκίνησα για το σχολείο. Ερημιά τότε στη Ν. Σμύρνη, με συνόδευσε η μάνα μου και μια άλλη γυναίκα στο σχολείο δύο τετράγωνα πιο κάτω, να σπουδάσω και, επειδή ήμουν... εγκέφαλος, να γίνω πυρηνικός επιστήμων, μολονότι η πυρηνική ενέργεια δεν είχε ακόμη ανακαλυφθεί! Μπούκαρα λοιπόν στο σχολείο και άρχισα να ανεβαίνω τα σκαλιά. Δίπλα στο κεφαλόσκαλο ήταν το παράθυρο της έκτης, όπου εκείνη τη στιγμή ο Νεσλιχανίδης, Θεός σχωρέστον, φώναζε και κτυπούσε ένα μαθητή επειδή δεν ήξερε την απάντηση σε μια ερώτηση που του είχε υποβάλλει! Βλέποντας αυτή τη σκηνή, παρατάω την τσάντα με το βιβλίο μαγειρικής, και όπου φύγει φύγει! Πού να μιλήσω από εκείνη την ημέρα πια για σχολείο! Τέσσερις με κουβάλαγαν όταν ήρθε αργότερα η ώρα! Και στις πέντε πρώτες τάξεις ζούσα με την αγωνία ότι θα πάω στην έκτη και θα έχω δάσκαλο τον Νεσλιχανίδη! Ι.Π. : Πώς επέλεξες το στρατιωτικό επάγγελμα; Έπαιξε κάποιο ρόλο σ'αυτή σου την απόφαση το επάγγελμα του πατέρα σου;
Γ.Π. : Μα δεν με ρώτησε κανένας εμένα! Όταν πέθανε ο πατέρας μου, τον Σεπτέμβρη του 1955, φοιτούσα στο πειραματικό σχολείο του Πανεπιστημίου Αθηνών, που ήταν στον Άγιο Διοννύσιο. Ψιλοζωγράφιζα τότε. Μετά την κηδεία έπεσαν πάνω στη μάνα μου κάτι αντιστράτηγοι και προσπαθούσαν να την πείσουν να με βάλει στη Σχολή Δοκίμων, με το επιχείρημα ότι ζωγράφιζα και θα μπορούσα να γίνω ναυπηγός. Εμένα ούτε που με ρώτησαν! Το τελευταίο προσόν που χρειαζόταν να έχει άλλωστε κανείς, για να γίνει ναυπηγός, ήταν το σχέδιο! Κάποια στιγμή λοιπόν βρίσκομαι να κάνω φροντιστήριο και να προετοιμάζομαι να δώσω εξετάσεις στη Σχολή Δοκίμων. Σημείωσε δε ότι δεν ήξερα καλά καλά πού ήταν αυτή η Σχολή! Μπήκα τελικώς στη Σχολή Δοκίμων, ένας Θεός μόνο ξέρει πώς, και εν τω μεταξύ πέθαναν όλοι εκείνοι ο στρατηγοί ώσπου να μπω, οπότε δεν μπορούσα μετά να βγω! Πήρα απολυτήριο τελευταίος και με το ζόρι! Δεν το πήγαινα το "άθλημα". Μετά με έκαναν μηχανικό. Αν με ρωτήσεις τι είναι δίχρονη και τι είναι τετράχρονη μηχανή, δεν ξέρω και δεν μ' ενδιαφέρει! Και αν μου εξηγήσεις, σε λίγα λεπτά θα το έχω ξεχάσει! Ζημιά πάντως, κατά τη διάρκεια της θητείας μου, δεν έκανα! Έκανα όμως αγγαρεία! Μετρούσα τις μέρες μέχρι να φύγω! Ι.Π. : Σε ποιες μονάδες υπηρέτησες;
Γ.Π. : Σε όποιο καράβι υπήρχε και δεν υπήρχε, υπηρέτησα! Από το 1960 που έγινα σημαιοφόρος, πήρα μεταθέσεις σε αντιτορπιλλικά, κυρίως, και σε αρματαγωγά. Σε καράβια οι μηχανικοί πήγαιναν μέχρι το βαθμό του πλωτάρχη. Μετά μας μετέθεταν σε υπηρεσίες ξηράς. Συνεργεία, τεχνικές διευθύνσεις, καύσιμα κ.λπ. Ι.Π. : Η χούντα σε βρήκε να υπηρετείς σε καράβι, με άλλα λόγια.
Γ.Π. : Ιδέα δεν είχαμε απ' αυτά! Όχι μόνο εγώ, όλοι μας. Εκτός από κάποιες παλαιότερες γενιές που είχαν προλάβει την εποχή του Μεταξά. Λέγαμε τότε δικτατορία και γελούσαμε! Και, μεταξύ μας, δεν ήταν χούντα αυτή, βλαχοχούντα ήταν! Στο Ναυτικό δεν ενοχληθήκαμε ιδιαίτερα. Κάναμε την πλάκα μας. Στις 21 Απριλίου μάλιστα του '67, ενώ επέστρεφα στην Αθήνα με ένα επιβατηγό καράβι, με πλησίασαν δύο σημαιοφόροι και με ξύπνησαν λέγοντας : "Κύριε Παπαγεωργίου, ξυπνήστε να αναλάβετε την διακυβέρνηση του πλοίου γιατί έγινε στρατιωτική χούντα"! Με έπιασαν τα γέλια... τέλος πάντων... Ι.Π. : Η αγάπη σου για τους φάρους πότε και πώς εκδηλώθηκε;
Γ.Π. : Υπηρετούσα στο ΓΕΕΘΑ, το 1980, όταν πήρα μετάθεση για την Υπηρεσία Φάρων, σε εποχή που έπρεπε κανονικά να πάω σε ναύσταθμο για να συμπληρώσω προσόντα διοικήσεως. Πήρα λοιπόν το "μήνυμα" ότι με είχαν για "σχόλασμα"! Από το ΓΕΕΘΑ ήταν τιμή να πας σε τέτοια υπηρεσία, αν ήσουν σε άλλα όπλα. Από το Ναυτικό στην Υπηρεσία Φάρων έστελναν συνήθως όσους προόριζαν στη συνέχεια για "φύσημα". Στην Υπηρεσία Φάρων, πάντως, γνώρισα το αντικείμενο. Ήταν τότε που έκανα τη διαπίστωση πως έχουμε ένα απ' τα μεγαλύτερα φαρικά δίκτυα στον κόσμο! Το θέμα "φάροι" είναι ωραίο και ενδιαφέρον. Βρήκα εκεί ένα αρχείο με φωτογραφίες του 1900-1910. Υπήρχε ένα άλμπουμ, ένα μικρό μουσείο στην Υπηρεσία Φάρων, το οποίο δεν το έβλεπε ποτέ κανείς! Με την πάροδο του χρόνου και το ξεφύλλισμα οι φωτογραφίες είχαν αρχίσει να ξεβάφουν. Είχα δει λοιπόν μια συγκεκριμένη φωτογραφία του φάρου Κρυονερίου Ζακύνθου, ο οποίος μόλις που φαινόταν, και δεν ξέρω πώς μου ήρθε να τον σκιτσάρω γιατί, εκτός απ' τη ξεθωριασμένη φωτογραφία, και ο ίδιος ο φάρος εκείνος είχε καταστραφεί. Κάπως έτσι μου κόλλησε η «πετριά» να αρχίσω να ζωγραφίζω φάρους, σε σκίτσα, ακουαρέλλες, χρωματιστά. Όταν έφυγα απ' το Ναυτικό, με ακολούθησε και το χούϊ να ζωγραφίζω φάρους. Όντας αργότερα στο διοικητικό συμβούλιο του Ναυτικού Μουσείου, βρήκα κάποια άλλα αρχεία, τα οποία συνδύασα και με υλικό που είχα συγκεντρώσει "δι' εμφανούς κλοπής" στην Υπηρεσία Φάρων, από αρχεία που "ξεκαθάριζαν" και πετούσαν στα σκουπίδια! Αν ποτέ γίνει κάποιο σοβαρό μουσείο θα το παραδώσω αυτό το αρχείο, γιατί δεν μου ανήκει! Μέχρι σχέδια του 18ου αιώνα περιμάζεψα και έσωσα κυριολεκτικώς απ' τα σκουπίδια! Δεν έχω λοιπόν copyright αυτού του υλικού. Απλώς είχα πρόσβαση σ' εκείνο το υλικό, το γλύτωσα και το πρόβαλα! Παλιά, στους επιτηρούμενους φάρους, όπως τους λέγαμε, υπήρχαν φαροφύλακες οι οποίοι έμεναν μονίμως εκεί και δεν εμπλέκονταν με άλλες υπηρεσίες του Ναυτικού. Εγώ λοιπόν ήμουνα λίγο παράταιρος εκεί πέρα, αφού προερχόμουνα από άλλες υπηρεσίες. Διευθυντής ήταν επί σειρά ετών ο Σιωνίδης, ο οποίος είχε ειδική μονιμότητα, και υποδιευθυντής ο Βρυώνης, ο οποίος πήρε αργότερα τη θέση του πρώτου. Μόνο έτσι δούλευε η Υπηρεσία Φάρων. Μετά καταργήθηκε αυτή η πρακτική και τώρα κάθε δύο χρόνια αλλάζει ο διευθυντής. Όταν είσαι σε ένα καράβι και πας σε ένα άλλο, σε ένα μήνα ενημερώνεσαι και κάνεις τη δουλειά. Η Υπηρεσία Φάρων ανήκε μεν στο Πολεμικό Ναυτικό, αλλά το αντικείμενό της δεν είχε σχέση με τα καράβια. Όταν πήγα εγώ και έμεινα εκεί ένα χρόνο, ώσπου να ενημερωθώ, δήλωσα παραίτηση και έφυγα! Ι.Π. : Επισκέφτηκες ποτέ κατά την διάρκεια εκείνου του χρόνου κάποιο φάρο;
Γ.Π. : Βέβαια! Κάναμε μια δύο επιθεωρήσεις με τα πλοία της Υπηρεσίας, αλλά τους περισσότερους φάρους τους επισκέφτηκα αργότερα σαν απόστρατος. Ήταν μάλιστα φίλος μου ο διευθυντής και είχα μπει στο καράβι που κάνει τη βόλτα των φάρων. Αργότερα πάλι πήγα με την ΕΡΤ για κάποιο ντοκυμαντέρ και πάντοτε έβρισκα την ευκαιρία να επισκεφτώ με κάποιο τρόπο τους επιτηρούμενους φάρους. Όταν ξεκίνησα το βιβλίο δούλεψα περισσότερο με τις φωτογραφίες. Έπαιρνα τις φωτογραφίες των ερειπίων και προσπαθούσα με τα στοιχεία που είχα να "αναστηλώσω" τον φάρο ζωγραφίζοντάς τον! Σχετική βιβλιογραφία, πλην του Λυκούδη, δεν υπήρχε. Εν ολίγοις, το θέμα των φάρων μου άρεσε και κάποια στιγμή που η εκδοτική εταιρεία "Άμμος" θέλησε να υποστηρίξει την έκδοση ενός τέτοιου βιβλίου, μου ζήτησε το υλικό που είχα συγκεντρώσει. Σκίτσα, παλιές φωτογραφίες, φαροδείκτες, μέχρι και μια παλιά φωτοτυπία από μια και μοναδική δουλειά, που είχε γίνει από τον Λυκούδη, για τους φάρους και εχρονολογείτο από το 1914! Ο Λυκούδης κατέγραψε περισσότερο τα ιστορικά στοιχεία των ελληνικών φάρων, και πρόσθεσε και στοιχεία αρχαιολογίας, όπως αυτά που αναφέρονταν στον φάρο της Αλεξανδρείας κ.λπ. Από το 1914 και μετά δεν υπήρξε καμμία επίσημη καταγραφή της ιστορίας των φάρων, όπως επίσης δεν υπήρξε καμμία εικαστική ή φωτογραφική καταγραφή τους. Το παρέδωσα λοιπόν το υλικό εκείνο στον συγγραφέα της εκδοτικής εταιρείας, αλλά αυτός πήρε την προκαταβολή και εξαφανίστηκε! Ευτυχώς μαζί μ' αυτόν δεν εξαφανίστηκε και το υλικό! Κάποια στιγμή λοιπόν, μετά από δύο περίπου χρόνια, ο ταλαιπωρημένος και απογοητευμένος εκδότης μου ζήτησε να αναλάβω εγώ τη συγγραφή του βιβλίου. "Πού να γράψω εγώ το βιβλίο αυτό"; του είπα στην αρχή. "Εγώ ένδεκα είχα στο μάθημα των Ελληνικών, και μια φορά που πήρα δώδεκα η μάνα μου έκανε χαλβά"! Δεν γινόταν όμως διαφορετικά και έτσι κάθισα κάτω και το έγραψα! Όταν τελείωσε, κάναμε μια έκθεση παρουσίασης η οποία σημείωσε μεγάλη επιτυχία. Η Υπηρεσία Φάρων έστειλε κι' αυτή κάποια φανάρια και μηχανήματα και τα 5.000 βιβλία που είχαν τυπωθεί πουλήθηκαν όλα μέσα σε δύο χρόνια! Αυτό, για να είμαι ειλικρινής, δεν το περίμενα. Υπήρξε μάλιστα και ένα παράπλευρο ζωηρό ενδιαφέρον από διαφόρους επισκέπτες της έκθεσης οι οποίοι μου εκμυστηρεύτηκαν τις δικές τους εμπειρίες όταν επισκέφτηκαν ωρισμένους φάρους. Άλλος μου έλεγε ότι του άρεσε να φωτογραφίζει φάρους, άλλος ότι έκανε αυτό και το άλλο σε ένα φάρο, και στο τέλος απεδείχθη ότι υπήρχε πολύς κόσμος που ήταν "πετροβολημένος" με τους φάρους. Αυτοί όλοι όμως δεν γνωρίζονταν μεταξύ τους. Σκέφτηκα τότε και είπα. Δεν κάνουμε μια λέσχη φάρων; Αποφασίσαμε να ιδρύσουμε λοιπόν μια τέτοια λέσχη, να συγκεντρώσουμε το υλικό που διέθετε ο καθένας και να προβάλλουμε το ελληνικό φαρικό δίκτυο. Σκεφτήκαμε μάλιστα, επειδή κάποιοι φάροι είχαν εγκαταλειφθεί και το Πολεμικό Ναυτικό δεν είχε τη δυνατότητα να τους παρακολουθεί όλους, να δούμε με ποιο τρόπο θα μπορούσαμε να τους σώσουμε. Μέσα στη λέσχη όμως τρύπωσαν και κάποιοι επιτήδειοι που απέβλεπαν στο πώς θα ωφεληθούν από αυτή την κίνηση. Υπήρξε, παράλληλα, μια καχυποψία από πλευράς Πολεμικού Ναυτικού, και ο τότε Αρχηγός ανέθεσε σε κάποιους συναδέλφους να με παρακολουθήσουν, γιατί πίστεψε ότι εγώ τάχα έβγαζα χρήματα από εκείνη την υπόθεση! Αυτό στάθηκε η αιτία να θυμώσω, να πάρω τους φακέλλους μου και να αποσυρθώ. Μαζί με μένα έληξε άδοξα και όλη εκείνη η πρωτοβουλία.Ι.Π. : Τι φοβήθηκε ο Αρχηγός του Πολεμικού Ναυτικού; Μήπως ότι θα έβγαιναν στη δημοσιότητα κάποια εμπιστευτικά στοιχεία για τους φάρους;
Γ.Π. : Όχι βέβαια! Απλώς ο άνθρωπος ήταν βλαξ, γι' αυτό και έγινε Αρχηγός του Πολεμικού Ναυτικού! Υπέθεσε, μάλλον, ότι σκοπεύαμε να δώσουμε αντιπαροχή τους φάρους που θα επισκευάζαμε! Εμείς όμως τους είχαμε προειδοποιήσει για την κίνηση και τις προθέσεις μας. Εν τω μεταξύ, μέχρι να γίνει η πρώτη παρουσίαση του βιβλίου μου, εγώ είχα βρει καινούργιες πηγές. Μέχρι ο Τσεκλένης μου είχε φέρει μια φωτογραφία από ένα φάρο της Σαντορίνης που τον είχαν γκρεμίσει! Συγκέντρωσα λοιπόν πολύ υλικό, βρήκα και άλλα στοιχεία στο εξωτερικό, που είχαν σχέση με φάρους, με σκοπό να εκδοθεί μια δεύτερη βελτιωμένη έκδοση με περισσότερα συμπληρωματικά στοιχεία. Πριν από τρία χρόνια λοιπόν προέκυψε η έκδοση αυτού του νέου βιβλίου, το οποίο περιέχει τους πέτρινους επιτηρούμενους φάρους, αυτούς δηλαδή στους οποίους υπήρχαν φαροφύλακες. Αυτοί οι φάροι είχαν πρόβλημα, γιατί μετά την αποχώρηση των φαροφυλάκων εγκαταλείφθηκαν και ρήμαξαν. Όπως ξέρεις, όταν ένα κτίριο δεν χρησιμοποιείται, καταρρέει. Τελευταία όμως μαθαίνω ότι έχουν ξεκινήσει να επιδιορθώνονται κάποιοι από αυτούς και να γίνονται ξενώνες. Ο καταπληκτικός μαρμάρινος φάρος του Γυθείου π.χ., ένα κόσμημα σωστό, παραχωρήθηκε στον ομώνυμο Δήμο. Ο φάρος των Χανίων παραχωρήθηκε στον Δήμο Χανίων και ο φάρος της Γαύδου, ο οποίος είχε καταστραφεί εντελώς, αναστηλώθηκε από την Περιφέρεια Κρήτης μέσω κάποιων προγραμμάτων. Ο Νομάρχης (ο Γιώργος Κατσανεβάκης) μου είπε τότε όλο καμάρι ότι θα τον έκαναν κέντρο ερευνών! "Τι θα ερευνάτε βρε Γιώργη"; τον ρώτησα. "Μπροστά στον φάρο ήταν ο Κουφοντίνας και δεν τον είχατε πάρει χαμπάρι"! Πρότεινα λοιπόν τότε ο φάρος της Γαύδου να φιλοξενεί μια μόνιμη έκθεση του φαρικού δικτύου. Η πρόταση εκείνη, όλως παραδόξως, έγινε δεκτή τότε και από την αντιπολίτευση, γιατί κι' εγώ δεν είχα καμμιά κομματική ταυτότητα, και ο χώρος του φάρου φιλοξενεί σήμερα μια μόνιμη έκθεση του φαρικού δικτύου, την οποία επισκέπτεται και ο κόσμος που ενδιαφέρεται. Ι.Π. : Γιατί ο φάρος της Γαύδου δεν ανήκει πια στο φαρικό δίκτυο;
Γ.Π. : Ο φάρος της Γαύδου καταστράφηκε απ' τους Γερμανούς. Όπου πήγαιναν οι Γερμανοί κτυπούσαν τα φωτιστικά, προφανώς για να δημιουργούν προβλήματα στην ομαλή κυκλοφορία των συμμαχικών πλοίων. Πάνω από το 90% των φάρων είχαν καταστραφεί! Έτσι κτυπήθηκε και το φωτιστικό του φάρου στη Γαύδο. Τον ίδιο τον φάρο όμως τον ξήλωσαν αργότερα οι Γαυδιώτες! Λες και δεν υπήρχαν άλλες πέτρες να κτίσουν τα σπίτια τους! Ο φάρος αυτός είχε πάντως κάποιο πρόβλημα και πριν απ' τον πόλεμο. Ήταν πολύ ψηλός! Ο ψηλότερος φάρος, από πλευράς εστιακού ύψους, στη Μεσόγειο! Στην περιοχή της Γαύδου υπάρχει συνήθως χαμηλή νέφωση και αυτό το γράφει ο Λυκούδης στον φαροδείκτη του 1936. Τον φάρο της Γαύδου είχε κατασκευάσει η Γαλλική εταιρεία Οθωμανικών φάρων, η οποία είχε αναλάβει να κατασκευάσει όλους τους φάρους, οι οποίοι μετά το πέρας των Βαλκανικών πολέμων περιήλθαν στην κατοχή της Ελλάδας. Όλοι αυτοί οι φάροι, όπως ο φάρος της Γαύδου, του Καστελλόριζου, της Καλολίμνου κ.λπ. είναι ίδιοι. Το γεγονός αυτό με βοήθησε άλλωστε πολύ στη σχεδιαστική αναστήλωσή τους. Πύργος κυλινδρικός, κωνικός δηλαδή, στο μέσον της κατοικίας των φυλάκων. Αυτή ήταν η μία σταθερά. Όταν λοιπόν μου έδινε ο φαροδείκτης το εστιακό ύψος, ήξερα πώς ήταν ο φάρος σε σχέση με τους υπολοίπους που σώζονταν σε καλή κατάσταση. Όταν οι Γερμανοί κατέστρεψαν το φωτιστικό του φάρου της Γαύδου, κανείς δεν ενδιαφέρθηκε στη συνέχεια να τον αναστηλώσει γιατί, λόγω του μεγάλου ύψους του, δεν εξυπηρετούσε σε τίποτε. Είχαν ήδη βάλει καινούργια φανάρια σε καλύτερα σημεία, οπότε ο φάρος εγκατελείφθη. Επειδή όμως ήταν ο νοτιότερος φάρος της Ευρώπης, επειδή υπήρχαν κάποια προγράμματα και επειδή υπήρχε και μια φίλη που ήταν πετροβολημένη κι' αυτή με το θέμα, φρόντισε να εκμεταλλευτεί κάποια προγράμματα και να αναστηλωθεί ο φάρος, χωρίς όμως να τοποθετηθεί και πάλι φωτιστικό στην κορυφή του. Είχα βρει τη βάση εκείνου του φωτιστικού, η οποία ήταν κτυπημένη απ' τα αεροπλάνα, και την πήγα στο Ναύσταθμο για καθαρισμό. Στη συνέχεια τοποθετήθηκε σε μια μεριά κοντά στον φάρο, για να τη βλέπει ο κόσμος. Ελπίζω ότι δεν την πούλησαν για παλιοσίδερα οι Γαυδιώτες! Ι.Π. : Εξ όσων γνωρίζω, έχουν κατά καιρούς εκδοθεί απ' τα Ελληνικά Ταχυδρομεία σειρές γραμματοσήμων που απεικονίζουν φάρους. Προσφάτως μάλιστα εξεδόθη άλλη μια τέτοια σειρά.
Γ.Π. : Ναι, έτσι είναι. Τα πρώτα γραμματόσημα βγήκαν προτού εκδοθεί το βιβλίο μου. Ήμουνα τότε στη διοίκηση του Ναυτικού Μουσείου και τα ΕΛ.ΤΑ. μου ζήτησαν τέσσερα σχέδια φάρων, που τα είχα ζωγραφίσει όλα με πενάκι, για να τα κάνουν γραμματόσημα. Από ό,τι μου λένε κάποιοι, περισσότερο αρμόδιοι, ο Πέτρος ο Λινάρδης και κάποιοι άλλοι, τα γραμματόσημα εκείνα θεωρήθηκαν σαν μεγάλη επιτυχία των ΕΛ.ΤΑ., τα οποία δεν έπαιρναν τότε σχέδια από ξένους. Είχαν μόνιμους συνεργάτες οι οποίοι σχεδίαζαν γραμματόσημα. Εγώ είχα μπει σαν "σφήνα", επειδή γνώριζα το αντικείμενο και είχα έτοιμο υλικό. Μετά από εκείνη την επιτυχία τα ΕΛ.ΤΑ. αποφάσισαν πέρυσι να ξαναεκδώσουν γραμματόσημα με φάρους και μου πρότειναν να τους βοηθήσω. Έθεσα τότε σαν "όρο" γι' αυτή τη συνεργασία να συμπεριληφθεί και ο φάρος των Χανίων, γιατί ο φάρος αυτός είναι σύμβολο, γι' αυτό τον έχω βάλει και στο εξώφυλλο του βιβλίου μου. Ι.Π. : Τι εννοείς λέγοντας "σύμβολο";
Γ.Π. : Βρίσκεται μέσα στην πόλη των Χανίων, τον βλέπει ο κόσμος, έχει και την αρχιτεκτονική του μιναρέ και ξεχωρίζει απ' όλους τους άλλους φάρους. Είναι ο παλαιότερος της Μεσογείου, ίσως και από τους παλαιότερους στον κόσμο σαν σημείο λειτουργίας. Είναι κτισμένος πάνω σε Βενετσιάνικη βάση, εμφανίζεται σε σχέδια του Μποσίνι το 1560 και λειτουργούσε σαν φάρος ανοικτής φλόγας. Μαζί με τον φάρο των Χανίων έγινε γραμματόσημο και ο φάρος της Σύρου, που είναι ο πρώτος Κρατικός, του Καστελλόριζου, ο οποίος είναι Τούρκικος μεν αλλά είναι ο πιο απομακρυσμένος, και ο φάρος του Κόρακα της Πάρου, ο οποίος είναι χαρακτηριστικός, αντιπροσωπευτικός φάρος Κυκλαδίτικος. Μου είπαν τότε ότι ο Γενικός θέλει να γίνει γραμματόσημο και ο φάρος του Τουρλίτη επειδή κατάγεται απ' τις Κυκλάδες. Τους είπα ότι ο Τουρλίτης δεν είναι φάρος! Με ρώτησαν τι είναι και τους είπα ότι είναι... υπόθετο! (γελάει). Ο Τουρλίτης δεν είχε πράγματι καμμία σχέση με τους φάρους. Ήταν το πρώτο αυτόματο φανάρι, αλλά επειδή το ήθελε ο Γενικός, είπα, δεν βαρίεσαι, ας γίνει κι' ο Τουρλίτης γραμματόσημο! Βγήκαν λοιπόν τέσσερις φάροι κι' ένα υπόθετο! Η παρουσίαση των γραμματοσήμων έγινε στα Χανιά, βγήκαν μαζί και κάποια λευκώματα, και καμάρωνα κι'εγώ που έγινε αυτό στον τόπο καταγωγής μου!Πρέπει να σου πω κάτι εδώ, το οποίο έπρεπε να σου έχω πει στην αρχή. Όλα τα κτίσματα έχουν γίνει για κάποιο σκοπό ο οποίος εξυπηρετείται μέσα στο κτίσμα. Ο κινηματογράφος, επί παραδείγματι, έγινε για τους θεατές που βλέπουν το έργο. Η εκκλησία για τους πιστούς που εκκλησιάζονται εκεί. Το σπίτι για να εξυπηρετήσει την οικογένεια που μένει σ' αυτό. Η αποθήκη για τα υλικά που αποθηκεύονται σ' αυτήν. Ο φάρος είναι το μόνο κτίσμα που κτίστηκε για να εξυπηρετεί αυτούς οι οποίοι βρίσκονται έξω και μακριά από αυτόν! Ο σκοπός της ίδιας της ύπαρξής του είναι να κρατά σε απόσταση τους ανθρώπους! Δεν είναι ο φαροφύλακας ο σκοπός της ύπαρξής του. Ο φαροφύλακας απλώς κουρδίζει τον φάρο για να μένει αναμένος! Ι.Π. : Υπάρχουν ακόμη φάροι στους οποίους μένουν φαροφύλακες;
Γ.Π. : Υπάρχουν ακόμη κάποιοι φαροφύλακες σε φάρους ακριτικούς, έστω και αν αυτοί έχουν γίνει αυτόματοι. Στους Οθωνούς π.χ. υπάρχει φαροφύλακας. Δεν μπορείς απέναντι απ' την Αλβανία να μη βάλεις φαροφύλακα! Ο Γιάννης ο Μερτζάνης είναι φαροφύλακας στην Ύδρα. Τώρα έχει αναλάβει την Παραπόλα, τη Δοκό και τη Ζούρβα. Έχει ένα φουσκωτό σκάφος και, όταν δεν έχει τι να κάνει, πηγαίνει στον φάρο. Κάθεται εκεί μια δυο μέρες, επιθεωρεί αν όλα είναι εντάξει, κάνει κάποιες εργασίες συντήρησης, εκτρέφει και κανένα κουνελάκι, φυτεύει και κανένα μαρούλι και επιστρέφει. Κανονικά η δουλειά του φαροφύλακα ήταν να ανάψει τον φάρο και να τον κουρδίσει. Ο φάρος κουρδίζεται, δουλεύει με τα αντίβαρα, όπως ακριβώς δουλεύει το ρολόϊ του κούκου! Τώρα που οι φάροι έχουν αυτοματοποιηθεί τα αντίβαρα δεν δουλεύουν. Ούτε χρειάζεται να τρομπάρει κανείς πετρέλαιο. Τώρα πια οι φάροι δουλεύουν με ηλιακή και με ηλεκτρική ενέργεια. Οι φαροφύλακες είναι λοιπόν πια διακοσμητικοί. Κάνουν απλώς κανένα βαψιματάκι, ένα μερεμέτι, τέτοια πράγματα. Όταν υπάρχει ωστόσο κάπου φαροφύλακας, μεταξύ των άλλων, ανεβάζει και τη σημαία και λέει πως εδώ είναι Ελλάδα! Οι κλασσικές σημαίες έχουν πια αντικατασταθεί δυστυχώς με λαμαρίνες! Αν υπήρχε φαροφύλακας στην Καλόλιμνο δεν θα είχαν ίσως γίνει τα Ίμια! Κανονικά σε τέτοιους φάρους πρέπει να υπάρχουν φαροφύλακες! Όταν ένας φάρος είναι δίπλα στην Τουρκία ή την Αλβανία δεν μπορείς να τον αφήνεις και να φεύγεις! Κατ' αρχάς περνάνε πολλοί λαθρομετανάστες στα ερημονήσια. Θυμάμαι, όταν υπηρετούσα στην Υπηρεσία Φάρων, κάποιοι λαθρομετανάστες είχαν ξηλώσει την ηλιοκυψέλη, η οποία κοστίζει ένα κάρρο λεφτά, και την είχαν κάνει κουπί! Ξέρεις τι απίστευτα πράγματα αξίας έχουν χαθεί από τους φάρους; Ι.Π. : Γίνονται σήμερα επισκέψεις στους φάρους;
Γ.Π. : Υπάρχουν δύο πλοία του Πολεμικού Ναυτικού, τα οποία ταξιδεύουν εναλλάξ από τον Μάρτιο μέχρι το φθινόπωρο, και πραγματοποιούν τον γύρο των νησιών και των ακτών όπου υπάρχουν αυτόματοι φάροι. Μεταφέρουν, πολλές φορές, εκτός από το τεχνικό προσωπικό που ελέγχει και συντηρεί τους φάρους, και άλλα άτομα, όπως δημοσιογράφους, οι οποίοι ακολουθούν σε κάποιο από αυτά τα ταξίδια και φωτογραφίζουν ή απλώς παρακολουθούν επειδή τους αρέσει το αντικείμενο. Θα σου πω όμως για τον φάρο του λιμανιού της Πάτρας, ο οποίος κτίσθηκε το 1856 και τον οποίον κατέστρεψαν το 1967. Αυτός ο φάρος έχει πραγματικά μεγάλη ιστορία. Ήταν κτισμένος πάνω σε ξύλινο προβλήτα στο κέντρο σχεδόν της πόλης. "Καφέ Σαντάν" σωστό! Πήγαινε ο φαροφύλακας, τον άναβε, καθόταν μετά στον καφενέ που ήταν από κάτω να πιεί τον καφέ του και να κάνει χάζι, και μετά πήγαινε σπίτι του. Έγινε μια θεομηνία στο λιμάνι της Πάτρας, κατεστράφησαν τα πάντα, ο φάρος όμως επιβίωσε! Έπεφτε ο κάθε απρόσεκτος καπετάνιος πάνω στον προβλήτα, στη θέση του ο φάρος, βράχος ακούνητος! Ακόμη και οι Γερμανοί, που είχαν μανία με τα φωτιστικά των φάρων, αυτόν περιέργως δεν τον πείραξαν! Φεύγοντας οι Γερμανοί ανατίναξαν όλο το λιμάνι της Πάτρας, αλλά ένας λεμβούχος γλύτωσε τον φάρο που έμεινε και πάλι αλώβητος! Ο φάρος της Πάτρας πέρασε δηλαδή δια πυρός και σιδήρου και επέζησε! Έφθασε όμως το 1967 όταν ο Γκολφινόπουλος, ο τότε δήμαρχος της Πάτρας, έκανε ένα διαγωνισμό και τον γκρέμισε! Τι ανοησία κι' αυτή! Ένας από τους πέντε παλαιότερους Ελληνικούς φάρους, και όμορφος φάρος, με μεγάλη ιστορία. Μετά έψαχναν να βρουν τρόπο να τον ξαναχτίσουν! Είχα δώσει κι' εγώ κάτι σχέδια ενός παρεμφερούς φάρου που είχα τότε στα χέρια μου. Ι.Π. : Όταν αποστρατεύθηκες έριξες άγκυρα στο σπίτι σαν συνταξιούχος ή συνέχισες να ασχολείσαι με κάποια πράγματα; Φαντάζομαι ότι θα ήσουν σχετικώς νέος ακόμη.
Γ.Π. : Αστειεύεσαι; Πού να κάτσω; Σαράντα δύο ετών ήμουνα! Με προσέλαβαν σαν αρχιμηχανικό σε μια ναυτιλιακή εταιρεία. Δεν σκάμπαζα, όπως σου είπα, και πολλά πράγματα από μηχανές, τους γλύτωσα όμως πολλά λεφτά από άσκοπες αγορές ανταλλακτικών. Έκανα αυτό που είχα συνηθίσει άλλωστε να κάνω και στο Πολεμικό Ναυτικό. Τηλεφωνούσα και ρώταγα, πόσο κάνει το πιστόνι, πόσο θα κοστίσει να έρθει ως εδώ και αναλόγως αποφάσιζα. Μέχρι τότε έχαναν πολλά λεφτά από ανεξέλεγκτες παραγγελίες. Κλοπή σωστή! Το έλεγαν και μόνοι τους άλλωστε. Μας γλύτωσες πολλά εκατομμύρια! Δύο χρόνια έμεινα σ' εκείνη την εταιρεία ενώ παράλληλα είχα αρχίσει να συνεργάζομαι σαν σκιτσογράφος-γελοιογράφος με τα ΝΕΑ, το ΕΘΝΟΣ, το ΒΗΜΑ, την ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ και τον ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ. Το 1996 παράτησα τις εφημερίδες και άρχισα να ασχολούμαι με την συγγραφή βιβλίων και λευκωμάτων. Βιβλία, όπως το "Ε, ανθρωπάκο" με σκίτσα χωρίς λόγια το 1977. Ένα ιστορικό λεύκωμα για τα εκατό χρόνια της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων. "La cuisine des Dieux" (Η κουζίνα των Θεών) σε συνεργασία με τον Ντέμη Ρούσσο το 1990, όπου σαράντα πέντε διεθνώς επώνυμοι Έλληνες δίνουν συνταγές μαγειρικής δοσμένες με σκίτσα και χιούμορ. "Γενεές 14" το 1991, με σκίτσα που είχαν δημοσιευτεί στο ΒΗΜΑ. "Ελληνικοί πέτρινοι φάροι" το 1996, με καταγραφή της ιστορίας όλων των επιτηρούμενων Ελληνικών φάρων και αποτύπωσή τους με σκίτσα και ακουαρέλλες. "Ελλάς, χάρηκα" το 1996, ιστορικό ευθυμογράφημα της εποχής του Όθωνα. "Ελλάς, χάσαμε" το 1997, ιστορικό ευθυμογράφημα της εποχής του Τρικούπη. "Στολές του Πολεμικού Ναυτικού" το 1998, με καταγραφή των στολών του Π.Ν. σε σχέδια, και της ιστορίας τους από την εποχή του Καποδίστρια μέχρι σήμερα. "Έλληνες γελοιογράφοι του 20ού αιώνα" το 1999. "Ολυμπιακοί, δώκαμε" το 2000, ιστορικό ευθυμογράφημα της ιστορίας των Ολυμπιακών Αγώνων. "Ο μεγάλος θίασος" το 2000, με σκίτσα των μεγάλων Ελλήνων ηθοποιών του 20ού αιώνα με επιλογές από παλιά κείμενα, δημοσιεύματα κ.λπ. "Ελληνικοί πέτρινοι φάροι" το 2006, βελτιωμένη και εμπλουτισμένη έκθεση του πρώτου βιβλίου που είχε εκδοθεί το 1996.Από το 2002 ασχολούμαι αποκλειστικώς με την έρευνα και σχεδίαση της ελληνικής φορεσιάς για λογαριασμό της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης. Πραγματοποίησα ατομικές εκθέσεις-παρουσιάσεις με ελληνικές φορεσιές στην Αθήνα το 1983 και το 1985, στην Καλαμάτα το 1987, στον Βόλο το 2004, εκθέσεις με στολές του Πολεμικού Ναυτικού στην Αθήνα το 1985 και τους ελληνικούς πέτρινους φάρους στην Αθήνα, τα Χανιά και τη Χαλκίδα το 1996, την Ύδρα το 1997 και στα Χανιά το 2006 και το 2009. Τα έτη 1986, 1990 και 2000 πραγματοποίησα ατομικές εκθέσεις γελοιογραφίας στην Αθήνα, και το 2000 στα Χανιά της Κρήτης. Τα τελευταία χρόνια είμαι ειδικός σύμβουλος (μη εκλεγμένος) του Ναυτικού Μουσείου Κρήτης.Ι.Π. : Έχω ακούσει ότι συνεργαζόσουν προ ετών με τον "Εφοπλιστή". Θέλεις να μου πεις κάτι για εκείνη την περίοδο;Γ.Π. : Με γύρισες πίσω τώρα! Ήταν η εποχή που είχα δόντια και δεν είχα κάνει προστάτη! (γελάει). Είχα πράγματι μια συνεργασία με τον "Ε" και έδινα κάποια κείμενα και σκίτσα μου.Ι.Π. : Με τι θέμα;Γ.Π. : Είχα την επιμέλεια μιας σελίδας κόμικ χωρίς λόγια, όπου ένας ναύτης, Σκάντζα τον είχα ονομάσει αν δεν απατώμαι, έκανε διάφορα πράγματα. Είχε πλάκα. Έγραφα, επίσης, κείμενα, με σχετική εικονογράφηση, με αντικείμενο τους μεγάλους θαλασσοπόρους. Από τον Νέαρχο και τους Φοίνικες, μέχρι τον Μαγγελάνο και τους άλλους. Όμορφη συνεργασία που κράτησε περίπου ένα χρόνο, νομίζω.Αυτός είναι ο Γήσης Παπαγεωργίου. Ένας αυθεντικός, εύθυμος άνθρωπος, ο οποίος συνεχίζει να διανύει μια παρατεταμένη εφηβεία στα εβδομήντα του! Με πλούσιο συγγραφικό έργο, αγάπη για τους ελληνικούς φάρους, την ελληνική σημαία, τις ελληνικές παραδοσιακές φορεσιές. Ένας ελεύθερος άνθρωπος που έγινε "κατά λάθος" στρατιωτικός! Ένας ταλαντούχος ζωγράφος και σκιτσογράφος που έγινε "κατά λάθος" μηχανικός! Μια ζωή τόσο ενδιαφέρουσα, τόσο αποδοτική, τόσο χρήσιμη, μέσα από τυχαίες καταστάσεις και επιλογές...
Η συνέντευξη του κ. Γήση Παπαγεωργίου δημοσιεύτηκε στο τεύχος του περιοδικού "Εφοπλιστής" που κυκλοφορεί αυτόν τον μήνα στα περίπτερα (Μάϊος 2010).

read more “Γήσης Παπαγεωργίου. Οι φάροι μου!”

Τα «φανάρια» του Βορρά και οι παλιοί φαροφύλακες

Επί 36 χρόνια "υποσχόταν" στεριά στους ναυτικούς, που ετοιμαζόντουσαν να "δέσουν" Θεσσαλονίκη κατά τις βραδινές ώρες. Τρεισίμισι δεκαετίες φαροφύλακας, ξενυχτούσε πίσω από το επαναλαμβανόμενο φως των φάρων της πόλης, που ενημέρωνε τα πλοία, ελληνικά και ξένα, ότι μπαίνουν στα νερά του Θερμαϊκού. Ο ίδιος αποτέλεσε για χρόνια και "ψυχή" ραδιοφάρων της πόλης, των γνωστών στους ναυτικούς "Radio beacons" στις εκβολές του Αξιού ποταμού ή στην περιοχή του ιστιοπλοϊκού ομίλου Θεσσαλονίκης, που -εκπέμποντας ειδικά χαρακτηριστικά σήματα- οδηγούσαν τα πλοία σε ασφαλές επίνειο, μέσα από τη συχνή θεσσαλονικιώτικη ομίχλη. Φαροφύλακας από τα 19 του μέχρι τα 55, ο Ανθυποπλοίαρχος εν αποστρατεία Ανδρέας Ρούσος, έχει πάρει σύνταξη εδώ και 12-13 χρόνια, αλλά συχνά αναπολεί την ηρεμία του φάρου. "Μου έχει λείψει τρομερά ο φάρος. Θα ήθελα να έχω μείνει περισσότερο", εξηγεί. Και όμως: δεν ήταν αυτός που διάλεξε το επάγγελμα, αλλά ο πατέρας του για λογαριασμό του. Ναυτικός θαλασσοδαρμένος ο Ρούσος ο πρεσβύτερος, μπορεί να έβγαλε στο γιο του ναυτικό φυλλάδιο -για να είναι έτοιμος να μπαρκάρει "σε ώρα ανάγκης", όπως έλεγε - αλλά ταυτόχρονα τον "έσπρωξε" στην ήσυχη ζωή του φαροφύλακα, "να μην ταξιδεύει, γιατί είναι πολύ δύσκολη του ναυτικού η ζωή". Για έναν 19χρονο, εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ.Ρούσος, δεν είναι εύκολη η μοναξιά του φάρου. 'Οταν το "φανάρι" είναι απομονωμένο ή δυσπρόσιτο ή όταν δεν υπάρχει καν ηλεκτρισμός, όπως συνέβαινε παλαιότερα, τα πράγματα "σκουραίνουν" ιδίως για έναν νέο άνθρωπο. "Ημουν σε έναν φάρο στην Εύβοια, όπου δεν είχα ηλεκτρικό φως -παρά μόνο μια λάμπα πετρελαίου- ούτε ψυγείο, ούτε εστία για να μαγειρεύω. Κι ήμουν και νέος. Σε τέτοιες περιπτώσεις, τα πράγματα είναι πιο δύσκολα. Όμως, όταν σου αρέσει η ήσυχη ζωή, αργά ή γρήγορα η ηρεμία σε κερδίζει και τα ξεχνάς όλα", επισημαίνει.Οι πλημμύρες του Αξιού και το "πάλεμα" με τον Θερμαϊκό Είναι όμως πάντα ήσυχη η ζωή στο φάρο; 'Οχι πάντα. Ο κ.Ρούσος έχει έντονα χαραγμένη στη μνήμη του κάποια χρονιά γύρω στο ΄70, με μεγάλες πλημμύρες στον Αξιό. Τότε που "το ποτάμι έκανε μια φοβερή κατεβασιά και κόντεψε να πνίξει τον ραδιοφάρο". Ο φάρος απέχει μισό μέτρο από το νερό και ο φαροφύλακας είχε αρχίσει να σκέφτεται πώς θα σκαρφάλωνε στην κορυφή του, για να γλιτώσει από τη φουσκοθαλασσιά. Την ώρα εκείνη ήρθε σήμα που του έλεγε να εγκαταλείψει την υπηρεσία του. "Τη στιγμή που έφευγα είχε πλημμυρίσει ο τόπος. Δεν έβλεπα τίποτα μπροστά μου. Ο Θεός με βοήθησε εκείνη τη μέρα", θυμάται ο κ.Ρούσος. Παλαιότερα, πριν φτιαχτεί ο δρόμος που οδηγούσε στο φάρο, οι φαροφύλακες πηγαινοερχόντουσαν με καϊκάκια και, σε ημέρες που "έκανε θάλασσα", ημέρες με κακοκαιρία, "μπορεί, αντί για μιάμιση ώρα που ήταν κανονικά η διαδρομή, να κάναμε 5,5 παλεύοντας επί ώρες με τα νερά στον Θερμαϊκό", επισημαίνει. "Πιότερο ναυτικοί, παρά στεριανοί" Για τους ναυτικούς, ο φάρος είναι η υπόσχεση της στεριάς, ήδη από την αρχαιότητα (Ο Όμηρος, στην Ιλιάδα, όταν η Θέτιδα χάρισε στον Αχιλλέα μιαν ασπίδα, παρομοίασε τη λάμψη της πως ήταν "ίδια με το φως καιομένου πυρός, όπως το διακρίνουν από μακριά οι ναυτικοί"). Πώς όμως αντιμετωπίζουν οι ναυτικοί τους φαροφύλακες; Τους θεωρούν "αδελφό" επάγγελμα; Μήπως τους βλέπουν πιότερο σαν ναυτικούς, παρά σαν στεριανούς; "Μάλλον ναι, έτσι πρέπει να είναι", λέει χαμογελώντας ο κ.Ρούσος, που η τύχη τά ΄φερε έτσι, που ο μεγάλος του γιος ακολούθησε -έστω για κάποια χρόνια- το επάγγελμα του παππού του, γενόμενος καπετάνιος σε ένα μεγάλο "γκαζάδικο" 3Ο0.000 τόνων. "Ενα γκαζάδικο, που -λόγω μεγέθους- ποτέ δεν έπιανε λιμάνι, ήταν πάντα μέσα στη θάλασσα. Έτσι, κάποτε ο γιος μου αποφάσισε να γυρίσει στη στεριά", εξηγεί ο κ.Ρούσος.Μόνο έξι φάροι λειτουργούν με προσωπικό Οι τελευταίοι φάροι που λειτουργούσαν με αέριο ασετιλίνης -και απαιτούσαν την πλήρη αφοσίωση των παλιών φαροφυλάκων, αφού έπρεπε να τους "φορτώνουν" ανά εξάωρο- έπαψαν να λειτουργούν λίγο πριν το 2000. Σύμφωνα με στοιχεία που έθεσε στη διάθεση του ΑΠΕ-ΜΠΕ η Υπηρεσία Φάρων, ο τελευταίος φάρος που λειτουργούσε με αέριο ασετιλίνης -αυτός του Αγίου Ιωάννη Λασιθίου Κρήτης- μετατράπηκε σε ηλιακό το 1999. Σήμερα, όλοι οι «χτιστοί» φάροι -συνολικά 112 εκ των οποίων οι πέντε βρίσκονται στη Β. Ελλάδα- είναι ηλεκτρικοί ή ηλιακοί και, άρα, δεν απαιτείται πλέον η ύπαρξη πολλών φαροφυλάκων, που να μένουν μόνιμα σε αυτούς. Μόλις έξι φάροι λειτουργούν στελεχωμένοι με προσωπικό σε όλη την Ελλάδα και δεκάδες είναι επιτηρούμενοι (σ.σ. οι φαροφύλακες δεν μένουν μόνιμα εκεί, αλλά τους επισκέπτονται σε τακτά χρονικά διαστήματα). Τρία αιωνόβια "φανάρια" στον Βορρά Στις 10 Ιουλίου 1864 και ενώ η Θεσσαλονίκη τελούσε ακόμη υπό τουρκική κατοχή, οι ναυτικοί αντίκρισαν για πρώτη φορά δύο νέα φώτα στον ορίζοντα. Ήταν οι φάροι του Μεγάλου Εμβόλου στο Αγγελοχώρι και της Κασσάνδρας στη Χαλκιδική, που παρελήφθησαν αμφότεροι από το ελληνικό κράτος μετά τους βαλκανικούς πολέμους, τον Μάρτιο του 1915. Το 1880, άναψε και ο φάρος της Αλεξανδρούπολης. Πρόκειται για τους τρεις διατηρητέους φάρους της Βόρειας Ελλάδας, επί συνόλου 27 (διατηρητέων) σε όλη την ελληνική επικράτεια. Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος Μηχανιώνας, Γιάννης Μαυρομάτης, ο φάρος του Αγγελοχωρίου, που έχει εστιακό ύψος 32 μέτρα και ύψος πύργου 10,5, κατασκευάστηκε από τη Γαλλική Εταιρία Οθωμανικών Φάρων και εντάχθηκε στο ελληνικό φαρικό δίκτυο στο τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Αρχικά λειτουργούσε με πετρέλαιο. Το τέλος του δεύτερου "μεγάλου πολέμου" τον βρήκε "λαβωμένο" από τους βομβαρδισμούς των γερμανικών πολυβολείων, που βρίσκονταν δίπλα του και σταμάτησε να λειτουργεί. 'Ομως το '48, επιδιορθώθηκε, άλλαξε καύσιμο (ασετιλίνη) και αυτοματοποιήθηκε, οπότε σταμάτησε να λειτουργεί με μόνιμους φαροφύλακες. Το 1963, η ασετιλίνη αντικαταστάθηκε από ηλεκτρισμό και η φωτοβολία του αυξήθηκε στα 17 ναυτικά μίλια. Το 1998, ο φάρος -που η κατασκευή του έγινε με τη χρήση καλής ποιότητας συμπαγών οπτόπλινθων, με χρήση καλής τεχνικής, όπως οι καμινάδες των πρώτων βιομηχανικών κτιρίων της Θεσσαλονίκης- χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο νεότερο μνημείο βιομηχανικής κληρονομιάς. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το αιωνόβιο "φανάρι" μελετώνται από το ΑΠΘ, στο πλαίσιο του προγράμματος EC-Pharos, ενώ η αξιοποίηση του «πέτρινου» φάρου γίνεται μέσα από το πρόγραμμα διαβαλκανικής συνεργασίας «Βαλκανικό Δίκτυο Πράσινης Ανάπτυξης» (INTERREG IIIA/PHARE CBC). Πρόσφατα, ο υπουργός Μακεδονίας-Θράκης, Μαργαρίτης Τζίμας, εξήγγειλε τη χρηματοδότηση του έργου αποκατάστασης του φάρου με 171.500 ευρώ. Η πίστωση για την ολοκλήρωση του έργου ως το 2009 είναι πλήρως εξασφαλισμένη. "Ευελπιστούμε ότι σύντομα θα ανοίξει τις πύλες του στο κοινό και οι επισκέπτες θα μπορούν να θαυμάζουν τη θέα προς τη λιμνοθάλασσα", κατέληξε ο κ.Μαυρομάτης'Στο στόχαστρο βομβαρδισμών και σεισμώνO φάρος του Μεγάλου Εμβόλου δεν ήταν ο μοναδικός που «τραυματίστηκε» στους πολέμους. Πολλοί φάροι δέχτηκαν βομβαρδισμούς κατά τον Β΄Παγκόσμιο, με αποτέλεσμα να καταστραφούν μερικώς ή ολικώς και στη συνέχεια επιδιορθώθηκαν. 'Αλλοι πάλι, καταστράφηκαν μερικώς, συνεπεία σεισμών. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι αυτό των σεισμών του 1951 και του 1957 στα Ιόνια, από τους οποίους προκλήθηκαν καταστροφές στους φάρους Βαρδιάνων και Φισκάρδο. 'Αλλοι, έχουν υποστεί ζημίες από καθιζήσεις, όπως ο φάρος Λάκκα Παξών, το έτος 1916."Φαρόπλοια": το κινητό ...συνεργείο των φάρωνΟι φάροι έχουν και τα δικά τους ?κινητά συνεργεία. Εκτός από τα αυτοκίνητα για τους "χερσαίους" φάρους, δύο πλοία, γνωστά και ως "φαρόπλοια", τα «Καραβόγιαννος» και «Λυκούδης», κάνουν έκαστο τέσσερα τακτικά ταξίδια ετησίως, μεταφέροντας εξειδικευμένους τεχνίτες. Βέβαια, αν προκύψει έκτακτη ανάγκη, η επέμβαση είναι άμεση. Τα πλοία φέρνουν τους τεχνίτες δίπλα στους φάρους, για να ελέγξουν την κατάστασή τους και να κάνουν όσες επιδιορθώσεις χρειάζονται. Μεσόγειος, η μάνα των φάρωνΗ Μεσόγειος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «μάνα των φάρων», καθώς στα νερά της εμφανίζονται τα πρώτα "φανάρια" παγκοσμίως. Στα νυχτερινά ταξίδια των ναυτικών, «συνοδοιπόροι» ήταν οι πυρσοί, που οι αρχαίοι ναυτικοί -Λίβυοι, Φοίνικες, Έλληνες- άναβαν σε κορυφές λόφων ή εισόδους πόλεων. 'Αλλωστε, στη Μεσόγειο βρίσκεται και ο πιο φημισμένος φάρος της αρχαιότητας, αυτός της Αλεξάνδρειας, με ύψος 130-160 μέτρα και φωτοβολία περίπου 60 μιλίων, που η φήμη του ήταν τόση, ώστε το νησάκι «Φάρος» όπου χτίστηκε, «βάφτισε» τις κατασκευές του είδους. Ο αρχαιότερος φάρος λέγεται ότι χτίστηκε στην Τροία, στο ακρωτήριο Σίγειο (σημερινό Γενή Σιέρ Μπουρνού), ενώ ακολούθησε εκείνος στην πετρώδη ξέρα «Λευτέρης» (μεταξύ Σκιάθου και κυρίως χώρας), που ανεγέρθη από τον Ξέρξη, με στόχο να περάσει ευκολότερα τον στόλο του από τη Θεσσαλομαγνησία, για να «κατέβει» στον Σαρωνικό. Το ναυάγιο του βρετανικού ατμόπλοιου Volta και ο φάρος του Αρμενιστή Τον 19ο αιώνα δημιουργούνται τα φαρικά δίκτυα-ασφαλή «μονοπάτια» για τα πλοία σε απόκρημνες ή επικίνδυνες ακτές, κοντά σε εισόδους λιμανιών। Συχνότατα, οι φάροι κατασκευάζονται μετά από κάποιο ναυάγιο. Στην Ελλάδα, χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του φάρου Αρμενιστή (Μύκονος), που κατασκευάστηκε το 1891, μετά το ναυάγιο του ατμόπλοιου ?Volta? της Βρετανικής Τηλεγραφικής Εταιρείας. Στη νεότερη Ελλάδα, ο πρώτος φανός του νεοσύστατου ελληνικού κράτους άναψε το 1829, στην Αίγινα. Το 1887 ιδρύθηκε η Υπηρεσία Φάρων, που σήμερα ελέγχει/συντηρεί το σύνολο των ελληνικών φάρων. Όλοι οι φάροι συντηρούνται με κονδύλια του Πολεμικού Ναυτικού, ενώ αρκετοί έχουν προταθεί προς χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ 2007-2013 για αποκατάσταση. Σε μικρό αριθμό φάρων, η διαδικασία συντήρησης έχει παραχωρηθεί σε τοπικούς φορείς, ενώ σε κάποιους εκτελείται παραθεριστικό πρόγραμμα στελεχών του Πολεμικού Ναυτικού._

Απο το www.express.gr

read more “Τα «φανάρια» του Βορρά και οι παλιοί φαροφύλακες”

Ασκητής στο «μάτι» του βράχου
Η ζωή του φαροφύλακα στο ακρωτήρι Μαλέα
ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΖΩΗ ΛΙΑΚΑ

«Αισθάνομαι σαν ασκητής... πολυτελείας। Αυτή τη δουλειά ήθελα να κάνω από μικρός και νομίζω ότι είμαι ιδιαίτερα τυχερός που τα κατάφερα. Υπάρχουν όμως και στιγμές που νιώθω ότι “αγριεύω”. Κάποιες χειμωνιάτικες νύχτες, όταν έχει καιρό και ξέρεις πως αν συμβεί κάτι πρέπει να περπατήσουν μιάμιση ώρα για να σε προσεγγίσουν, φεύγει κάθε ρομαντική διάθεση». O Μιχάλης Φωτόπουλος είναι 31 ετών και εργάζεται φαροφύλακας τον τελευταίο χρόνο στον πρόσφατα αναπαλαιωμένο Καβομαλιά. Από παιδί τον μάγευαν οι σκηνές που έβλεπε σε ταινίες για τη ζωή των φαροφυλάκων. «Είμαι μοναχικός άνθρωπος και ήξερα ότι αυτή η δουλειά θα μου ταίριαζε απόλυτα. Στάθηκα τυχερός που τα κατάφερα γιατί δεν εργάζομαι μόνο σε κάτι που αγαπώ, αλλά έχω και την καθημερινότητα που μου αρέσει πολύ». Η ηρεμία που προσφέρει η ζωή πάνω σε έναν φάρο είναι αυτό που επιζητούν όσοι επιλέγουν να ακολουθήσουν το επάγγελμα. Στον Καβομαλιά έχει δημιουργηθεί δίκτυο πεζοπορικών διαδρομών για τους επισκέπτες, ενώ ο φάρος αναπαλαιώθηκε πρόσφατα- αμέσως μετά τον φάρο στο Ταίναρο. Τα πεζοπορικά μονοπάτια διασχίζουν απ΄ άκρη σ΄ άκρη τον ορεινό όγκο του ακρωτηρίου Μαλέα. Οσοι φθάσουν μέχρι τον φάρο και θελήσουν να μείνουν εκεί ένα βράδυ, θα τους προσφερθεί φιλοξενία. Οπως όμως εξηγεί ο φύλακας του Καβομαλιά, «αν υπάρχει άδεια από την Υπηρεσία Φάρων, μπορούν να μείνουν και περισσότερο. Φυσικά, αν βρεθούν στον φάρο και αντιμετωπίσουν κάποιο πρόβλημα, δεν υπάρχει περίπτωση να τους αφήσουμε αβοήθητους. ασφαλώς και θα τους προσφέρουμε φιλοξενία». Οπως λέει ο Μιχάλης Φωτόπουλος, «όλα έχουν το τίμημά τους. Για να φτάσουμε στον φάρο εγώ και ο συνάδελφος που μοιραζόμαστε τις βάρδιες, αναγκαζόμαστε να περπατάμε με τις αποσκευές μας μια διαδρομή περίπου μιάμισης ώρας. Η πρόσβαση στον Καβομαλιά γίνεται από τη θάλασσα ή από το μονοπάτι, άλλος τρόπος δεν υπάρχει». Από την άνοιξη και μετά η ζωή στον Καβομαλιά κυλάει γρήγορα. Οι εργασίες για τη συντήρησή του τους απασχολούν τις περισσότερες ώρες της ημέρας. «Ολο και κάτι θα χρειαστεί να αντικαταστήσουμε, να φτιάξουμε». Τον χειμώνα όμως, ιδιαίτερα τα βράδια, τα πράγματα γίνονται δύσκολα. «Βρέξει, χιονίσει για δεκαπέντε μέρες πρέπει να μείνεις εκεί και να έχεις μεριμνήσει για τα πάντα. Στον φάρο έχουμε ηλεκτρικό από φωτοβολταϊκά. Τον χειμώνα όμως δεν επαρκούν και το φως που έχουμε είναι λίγο. Αν χρειαστείς κάτι, απλώς δεν θα μπορέσεις να το έχεις. Απαραίτητο ή όχι, δεν έχει σημασία. Η αίσθηση ότι είσαι αποκλεισμένος σε ρίχνει ψυχολογικά. Από την άλλη, σκέφτομαι, “αυτό ακριβώς δεν ήθελα;”».

Απο ΤΑ ΝΕΑ on-line

read more “ ”

Ο φάρος του Αγγελοχωρίου ανάβει για το... κοινό

Ο φάρος του Αγγελοχωρίου ανάβει για το... κοινο

του ΣΑΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗ

Από το 1864 οδηγούσε με ασφάλεια τους ναυτικούς στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης ο φάρος του Αγγελοχωρίου. Ηταν το φως του, ύψους 11 μέτρων, που πριν από 86 χρόνια οδήγησε τους πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία στα παράλια της Νέας Μηχανιώνας, για να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους. Αυτός ήταν που οδηγούσε τους ψαράδες της Νέας Μηχανιώνας, πίσω στο σπίτι τους από τα πολύμηνα ταξίδια τους στη θάλασσαΗ αναστήλωση του φάρου μέσω του προγράμματος «EC-PHAROS» είχε προϋπολογισμό 171।500 ευρώ. Απομένει να γίνει η διαμόρφωση του εξωτερικού χώρου

Εδώ και 30 χρόνια, όμως, το φως του έσβησε και το κοκκινόλευκο μονοπάτι που χάραζε η λάμπα του στη θάλασσα στροβιλίζοντας μέσα στη νύχτα, σταμάτησε να υπάρχει. Ο,τι δεν κατάφερε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος το πέτυχε η λήθη. Το κτίριο εγκαταλείφθηκε, αφέθηκε στο πέρασμα του χρόνου και ρωγμές εμφανίστηκαν στα πλευρά του. Ο κίνδυνος να καταρρεύσει ήταν ορατός.
Ομως, μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2010, ο φάρος του Αγγελοχωρίου, ένας από τους 25 διατηρητέους της χώρας, θα ξαναλειτουργήσει και θα είναι πλέον ένα επισκέψιμο ζωντανό μνημείο. Θα μετατραπεί σε χώρο πολιτιστικών εκδηλώσεων και θα φιλοξενεί εικαστικές εκθέσεις.
Αυτές τις μέρες ολοκληρώνεται το πρόγραμμα αναστήλωσης του ιστορικού φάρου, που γίνεται σε συνεργασία με την 4η Εφορεία Νεοτέρων Μνημείων, το ΑΠΘ μέσω του προγράμματος «EC-PHAROS» και τον Δήμο Νέας Μηχανιώνας Θεσσαλονίκης. Ο προϋπολογισμός των εργασιών ανέρχεται σε 171.500 ευρώ. «Θα χρειαστούν, όμως, κι άλλα χρήματα για τη διαμόρφωση του εξωτερικού χώρου, ώστε το μνημείο να γίνει επισκέψιμο», λέει ο δήμαρχος Ν. Μηχανιώνας, Γιάννης Μαυρομάτης. Ομως οι Μηχανιώτες είναι αποφασισμένοι να ξαναλειτουργήσουν τον φάρο τους. «Ο φάρος του Αγγελοχωρίου είναι συνδεδεμένος με την ιστορία του τόπου. Δεν θα είναι μόνο ένα επισκέψιμο μνημείο, αλλά ένα ζωντανό μνημείο, γιατί θέλουμε να φιλοξενούμε εκεί εκδηλώσεις, εικαστικές εκθέσεις και δράσεις, που θα ξαναφέρουν σε επαφή το μνημείο με την καθημερινή μας ζωή», προσθέτει ο Γ. Μαυρομάτης.
Με τη λειτουργία του, οι επισκέπτες θα μπορούν να επισκεφτούν και τις διπλανές αλυκές, που φτιάχτηκαν λίγο πριν το 1900, αλλά και το γειτονικό υδροβιότοπο, έκτασης 2.500 στρεμμάτων, μια λιμνοθάλασσα που φιλοξενεί φλαμίγκο, κορμοράνους, ερωδιούς και μαυροκέφαλους γλάρους.
Ο φάρος κατασκευάστηκε από τη γαλλική Εταιρεία Οθωμανικών Φάρων। Ηταν φτιαγμένος από συμπαγείς οπτόπλινθους, όπως οι καμινάδες των πρώτων βιομηχανικών κτιρίων της Θεσσαλονίκης. Μπροστά του, στη βραχώδη ακτή, την περίοδο 1883-1885, Γερμανοί τεχνικοί έχτισαν οχυρά, έπειτα από παραγγελία των Οθωμανών. Τότε λειτουργούσε με καύσιμο το πετρέλαιο. Μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο εντάχθηκε στο ελληνικό φαρικό δίκτυο. Στην περίοδο της Κατοχής οι Γερμανοί τον μετέτρεψαν σε πολυβολείο, λόγω της στρατηγικής του θέσης, στο ύψωμα μπροστά στην είσοδο του Θερμαϊκού κόλπου. Δίπλα του στέκεται ακόμη ένα από τα πέντε πολυβολεία από μπετόν που έφτιαξαν τότε οι Γερμανοί. Αυτό είχε αποτέλεσμα να προκαλέσει τον βομβαρδισμό του από συμμαχικά αεροπλάνα, που λάβωσαν βαριά το μνημείο και σταμάτησαν τη λειτουργία του. Το 1948 όμως, ο φάρος επισκευάστηκε και ξαναλειτούργησε. Αυτή τη φορά είχε για καύσιμο την ασετιλίνη, ενώ πέρασε και στην εποχή του αυτοματισμού. Το 1963 ο φάρος πέρασε στην εποχή του ηλεκτρισμού και το φως του χάραζε τη νύχτα σε απόσταση 17 ναυτικών μιλίων. Ομως η περίοδος λειτουργίας του ήταν σύντομη. Το 1998 χαρακτηρίστηκε διατηρητέο νεώτερο μνημείο βιομηχανικής κληρονομιάς.

Η βορειοελλαδίτικη παρέα του
Ο φάρος του Αγγελοχωρίου είναι ένας από τους τρεις διατηρητέους φάρους της Βόρειας Ελλάδας.
Σε μικρή απόσταση βρίσκεται ο φάρος της Κασσάνδρας Χαλκιδικής, με ύψος 14,5 μέτρων, που πρωτολειτούργησε το 1864, επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο τρίτος είναι το σύμβολο της Αλέξανδρούπολης, ο πετρόχτιστος φάρος που έχτισαν και πάλι οι Γάλλοι για λογαριασμό των Οθωμανών. Πρωτολειτούργησε το 1880 και ο επισκέπτης πρέπει να ανεβεί 98 σκαλοπάτια για φτάσει στην κορυφή του. Το φως του φτάνει μέχρι τα 24 ναυτικά μίλια.

read more “Ο φάρος του Αγγελοχωρίου ανάβει για το... κοινό”

Χριστούγεννα στους φάρους

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΙΟΥΣΗ
«Το Νησάκι, ανάμεσα Πέτρα και Μόλυβο, είναι γυμνό κι έρημο। Δεν έχει όνομα, και οι ψαράδες που δουλεύουν σ' εκείνες τις θάλασσες το λένε απλά έτσι: «Το νησί». Σα να το είχε ξεχάσει ο Θεός όταν έχτιζε τις στεριές κι έκανε τις θάλασσες στις εφτά πρώτες μέρες του κόσμου.

Οταν τα βράδια είναι πολύ καθαρά, μπορείς να ξεχωρίσεις τα βουνά του Αθω να βγαίνουν μέσα από το πέλαγο και σιγά, πάλι να σβήνουν μαζί με τη νύχτα που έρχεται. Ο μπαρμπα - Δημήτρης, ο μοναχικός κάτοικος του έρημου νησιού, θα κάμει την τελευταία κίνηση που τον ενώνει με τους ανθρώπους και με τη ζωή: Θ' ανάψει το φως στον φάρο».
Ο γερο-φαροφύλακας μπαρμπα-Δημήτρης, στο βιβλίο «Αιγαίο» του Ηλία Βενέζη πήγαινε στην αντικρινή στεριά, μια φορά το μήνα, έπαιρνε τις προμήθειές του, το αλεύρι, το λάδι, τα γεννήματα που του χρειάζονταν, μιλούσε με παλιούς του φίλους, μάθαινε νέα για τη χώρα. Ο τελωνοφύλακας του έδινε το μισθό και ο μπαρμπα - Δημήτρης γύριζε στον φάρο με τη βάρκα του.
Οι φαροφύλακες
«Ειδικά τέτοιες μέρες η μοναξιά στον φάρο ήταν ανυπόφορη» μας λέει ο Δημήτρης Καλαμπόκης, συνταξιούχος, επί 35 χρόνια φαροφύλακας. «Δεν θυμάμαι πόσες φορες έχω κάνει Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά πάνω σε φάρους και φαρόπλοια. Στο Δύσβατο μεταξύ Ανδρου και Τήνου, στο Σίγρι, στη Χαλκίδα, στις Σπέτσες και αλλού. Αμα είσαι μακριά από τους δικούς σου πώς να περάσεις. Μοναξιά, απελπισία. Τι άλλο. Στη μέση του πουθενά, θάλασσα και ουρανός, μόνος χωρίς κινητά και ασύρματο. Παίρναμε τα τρόφιμα απ' έξω για να περάσουμε τις γιορτές, γλυκά, κανένα κονιάκ να ζεσταθούμε, καφέ, τσιγάρα, τα απαραίτητα. Κάναμε τις δουλειές στον φάρο, καθαρίζαμε και μετά ύπνο και διάβασμα. Η βάρδια δικαιολογούσε δύο φαροφύλακες, αλλά έμενε ένας για να πάει ο άλλος στην οικογένειά του, Χριστούγεννα ή Πρωτοχρονιά. Συντηρούσαμε τα μηχανήματα βάζαμε πετρέλαιο και μετά αέρα στην αεροδόχη για να λειτουργήσει σωστά η λυχνία πυράκτωσης του φάρου».
«Στιγμές που δεν ξεχνιούνται πάνω σε μια στεριά που τη βρέχει η θάλασσα έχω ζήσει άπειρες» προσθέτει ο Ηρακλής Ζησιμόπουλος, είκοσι έξι χρόνια φαροφύλακας, πολλά από αυτά στο Καστελόριζο. «Ενα μήνα σερί πάνω στον φάρο ξέρεις τι είναι; Σκέφτεσαι ξανασκέφτεσαι, ακούς τα κύματα και τον άνεμο, βλέπεις τα πλοία να περνούν, εσύ εκεί. Μέρα-νύχτα. Ο φάρος ήταν το σπίτι μου. Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά ήταν δύσκολα, το μυαλό ήταν στο σπιτικό με την οικογένεια. Δεν είχε κινητά και τηλεόραση. Ηταν άλλες εποχές. Πάλευες με τη μοναξιά. Οταν έπεφτε η νύχτα, κάθε δύο ώρες κουρδίζαμε τον φάρο για να μη σταματήσει η περιστροφή. Δεν ήταν ηλιακό, ήταν με πετρέλαιο».
«Αναρωτιέμαι τι να ήταν αυτό που με οδήγησε στο να αρχίσω να φωτογραφίζω φάρους» έγραφε στο εισαγωγικό του πρώτου του βιβλίου «Φάροι, Πέτρα και Φως» το 1997 ο Γιάννης Σκουλάς. «Ισως η αιτία να βρίσκεται στο ποίημα του Ζακ Πρεβέρ για τον "φαροφύλακα που αγαπάει πολύ τα πουλιά", που είχα διαβάσει στα εφηβικά μου χρόνια. Λυπάται τα πουλιά που, τυφλωμένα από τη λάμψη του φάρου, τσακίζονται κατά εκατοντάδες επάνω του. Ετσι, σβήνει το φως μ' ένα κούνημα των ώμων "σκοτούρα μου". Μα πέρα, μακριά, ένα φορτηγό πλοίο ναυάγησε -ήταν φορτωμένο με πουλιά απ' τα νησιά. Χιλιάδες πνιγμένα πουλιά... Μπορεί, πάλι, να επηρεάστηκα από 'κείνη εκεί την κλασική ταινία με τον Γιουλ Μπρίνερ "Ο φάρος στην άκρη του κόσμου", που την πρωτοείδα, πάνε καμιά δεκαπενταριά χρόνια τώρα, γαντζωμένος στην καρέκλα μου. Η αφορμή, πάντως, πρέπει να είναι η γλυκιά θαλπωρή που μου προσέφερε η μία πλευρά του φάρου στο Ταίναρο, όταν γύρω μου λυσσομανούσε ο αγέρας κι η νύχτα έπεφτε βαριά και γρήγορη, έναν Οκτώβρη κάμποσα χρόνια πριν».
Δεκατρία χρόνια μετά ο Γιάννης Σκουλάς μάς ξαναταξιδεύει στη μαγεία της χώρας των φάρων με το βιβλίο του «Φάροι, φωτίζοντας τη νύχτα», εκδόσεις Χριστάκη. Η χώρα αυτή είναι η χώρα της νύχτας, η χώρα της σιωπής και της μοναξιάς. Την ίδια όμως στιγμή, κι εδώ βρίσκεται το οξύμωρο, είναι και η χώρα του φωτός και της ελπίδας. Είναι το ταξίδι του φωτός μέσα στο σκότος- η διείσδυση μιας ακτίνας φτιαγμένης από τον καμβά της ελπίδας, βαθιά μέσα στο έρεβος. Είναι η σιωπή και η ενδοσκόπηση που αναπόφευκτα επέρχεται, κι έπειτα η σοφία που την ακολουθεί- γι' αυτό και οι φαροφύλακες, ακόμη και οι πιο παλιοί που ήταν αγράμματοι -και κυρίως αυτοί!- ήταν άνθρωποι σοφοί. Και είναι η μοναξιά και η απομόνωση, που όμως ισοσκελίζεται με την εσωτερική.
Η έρευνα βασίστηκε κυρίως στις εκδόσεις («φαροδείκτες») της Υπηρεσίας Φάρων του Πολεμικού Ναυτικού των ετών 1912 και 1957. Ο φαροδείκτης του 1912 είναι ιδιαίτερα αντιπροσωπευτικός, αφού οι περισσότεροι «φάροι μετά οικίας φαροφυλάκων» κτίστηκαν μεταξύ του 1822 και του 1910. Ομως τέσσερις από αυτούς έχουν αλλάξει πλέον ριζικά εμφάνιση και παρουσιάζονται τώρα ανανεωμένοι. Αυτοί είναι ο φάρος της Κόπραινας, μετά την αναστήλωση και μετατροπή του σε Μουσείο Φάρων, ο φάρος της Γαύδου, που επίσης αναστηλώθηκε και μετατράπηκε σε ένα ιδιότυπο «μουσείο» με σχέδια -εξαιρετικά ομολογουμένως- αποκλειστικά του Γήση Παπαγεωργίου, και οι πρόσφατα αποκατασταθέντες φάροι της Ιου και του Κάστρου της Μυτιλήνης, οι οποίοι δεν υπήρχαν καθόλου στο προηγούμενο βιβλίο.
Μνήμες και όνειρα
«Στη νέα έκδοση έγινε μεγάλη προσπάθεια να βρεθούν και να φωτογραφηθούν και όσοι από τους φάρους δεν είναι πλέον σε χρήση, είτε διότι έχουν ερειπωθεί από δεκαετίες είτε διότι δεν υπάρχει πλέον ανάγκη για φως στο συγκεκριμένο σημείο. Ετσι, συμπεριλήφθηκαν και ταπεινά σπιτάκια με κεραμίδια, χωρίς ψηλούς πύργους και πέτρινα δεσίματα στις γωνίες. Επίσης, παρουσιάζονται φάροι οι οποίοι, αντί για πύργο, διέθεταν μια σιδερένια στήλη, όπου κρεμόταν ο φανός και μέσω τροχαλιών ο φαροφύλακας τον ανέβαζε ή τον κατέβαζε. Εμφανίζεται ακόμη και η, ολομάρμαρη κάποτε, στήλη Παναγία Νησιώτισσα, έξω από τους Ωρεούς, καθώς και μία ιδιόμορφη οκτάγωνη κατασκευή από τσιμεντόλιθους (!) απροσδιόριστης χρονολογίας, στο βόρειο άκρο της νήσου Δίας (Ντία) στην Κρήτη. Συνολικά οι φάροι που προστέθηκαν σε αυτό το λεύκωμα είναι οι εξής είκοσι έξι: Λευκίμμη Κέρκυρας, Μέλισσα και Αγιος Ανδρέας Ιθάκης, Πάπας Αραξου, Αγιος Νικόλαος Πάτρας, Μόρνος, Αψηθιά Γαλαξιδίου, Γερολιμένας, Σαν Τζώρτζης Σαρωνικού, Βερδούγι Ευβοϊκού, Σκάλα Αταλάντης, Παναγία Νησιώτισσα, Σέσκλο Βόλου, Δασκαλονήσι Σκιάθου, Κάστρο Μυτιλήνης, Κότζικας Σάμου, Μέριχας Κύθνου, Καμάρες Σίφνου, Φανάρι Ιου, Αγιος Ηλίας Αμοργού, Λέβιθα Δωδεκανήσων, Κούτσουμπας Σύμης και Κουφονήσι, Βαμβακιά, Μικρονήσι και Δίας στην Κρήτη. Τέλος, υπάρχει και μία φωτογραφία ενός μεταλλικού πυργίου στον Χονδρό Κάβο της Κρήτης, η οποία επιλέχτηκε επειδή... είναι ωραία».
«Η ύπαρξη των φάρων συνδέεται με την προσπάθεια των πρώτων θαλασσοπόρων να διασχίσουν τις θάλασσες μεταφέροντας αγαθά και γνώση» σημειώνει η Ιωάννα Παπαγιάννη, καθηγήτρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, συντονίστρια Ευρωπαϊκού Προγράμματος EC-Pharos. «Με τη μορφή πυρσών, όπως αναφέρεται στα Ομηρικά έπη, ή εντυπωσιακών πύργων σύγχρονης τεχνολογίας, οι φάροι παραμένουν σταθερά χωρόσημα στον ορίζοντα στα όρια ξηράς - θάλασσας, τα οποία παρέχουν φωτεινό σήμα, αναλαμπή, ορατό από μεγάλη απόσταση, ώστε άστρα και φάροι να οδηγούν επί αιώνες τα ποντοπόρα πλοία. Σήμερα με τη χρήση των δορυφορικών συστημάτων GPS δεν είναι απαραίτητο το οπτικό σήμα για τη ναυσιπλοΐα. Ομως, στους πέτρινους πύργους των φάρων είναι φυλαγμένα μνήμες και όνειρα, και αποτυπώνεται όλη η προσπάθεια του ανθρώπου να ξεπεράσει τις φυσικές αντιξοότητες, να αναπτύξει τεχνολογία, να απλωθεί στο Σύμπαν».

read more “Χριστούγεννα στους φάρους”

Φάρος

Ταυτότητα Φάρων

Κάθε Φάρος φέρει ιδιαίτερο όνομα (συνήθως της περιοχής εγκατάστασης), και γεωγραφικό στίγμα. Επίσης ιδιαίτερα στοιχεία εκάστου είναι το ύψος του (της φωτιστικής εστίας του από της μέσης πλήμμης της στάθμης της Θάλασσας) και η περιοδικότητα διαδοχής φωτοβολίας και σκότους. Το τελευταίο αυτό γνώρισμα καλείται χαρακτηριστικό φάρου (characteristic). Η περίπτωση ύπαρξης δύο φάρων με ίδιο χαρακτηριστικό στην ίδια γεωγραφική περιοχή πρέπει να θεωρείται αποκλεισμένη. Ο απαιτούμενος χρόνος για μιά πλήρη επανάληψη του χαρακτηριστικού του Φάρου ονομάζεται περίοδος φάρου. Η περιοδικότητα φάρου μετριέται σε λεπτά ή δευτερόλεπτα της ώρας. Τα ύψη των Φάρων για λόγους ασφαλείας μετριώνται συνήθως σε πόδια ή μέτρα και αντιπροσωπεύουν το ύψος της εστίας και όχι όλου του κτίσματος από τη μέση πλήμη (MHV) της θάλασσας.Όλα τα παραπάνω στοιχεία που προσδιορίζουν έκαστο Φάρο καθώς και των εγκατατάσεων αυτών περιλαμβάνονται στους Φαροδείκτες. Στους ναυτικούς χάρτες οι Φάροι συμβολίζονται με κόκκινο μικρό κύκλο ή με αστερίσκο συνοδευόμενο με κόκκινο λοβό στη γεωγραφική του θέση

Είδη Φάρων

Ανάλογα του "χαρακτηριστικού" τους οι Φάροι διακρίνονται σε
Σταθερού φωτός (Fixed/F): Είναι οι Φάροι με συνεχές φως και σταθερής έντασης.
Αναλάμποντες (Flashing/Fl): Εκείνοι με περιοδικό ζωηρό φως διάρκειας μικρότερης του σκότους.
Διαλείποντες (Occulting/Occ): Παρουσιάζουν περιοδικό σταθερό φως διάρκειας μεγαλύτερης ή ίσης του σκότους.
Εκλάμποντες (Quick Flashing/Qk.Fl): ή τάχιστα αναλάμποντες, κοινώς "σπίθες". Ο αριθμός των αναλαμπών τους υπερβαίνει τις 60/λεπτό.
Με δέσμη αναλαμπών (Group Flashing/Gr.Fl.): Εκείνοι που εκπέμπουν περιοδικά ομάδα 2 ή περισσοτέρων αναλαμπών.
Με δέσμη διαλείψεων(Gr.Occ.): Εκπέμπουν περιοδικά ομάδα 2 ή περισοτέρων διαλείψεων.
Με δέσμη εκλάμψεων (Interrupted quick Flashing/I.Qk.Fl.): οι τάχιστα αναλάμποντες επί 4 sec και που διακόπτουν επί 4 sec.
Συνδιασμοί των παραπάνω χαρακτηριστικών είναι οι Φάροι:
Σταθεροί μετ΄ αναλαμπών (Fixed flashing/F.Fl)
Σταθεροί με δέσμη αναλαμπών (Fixed group flashing/F.Gr.Fl.).
Επίσης ανάλογα του χρώματος φωτός που εκπέμπουν οι Φάροι διακρίνονται σε: λευκούς (White/W), ερυθρούς (Red/R) και πράσινους (Green/G) και εναλλάσσοντες όταν κάποιοι εναλλάσσουν το χρώμα τους (Alternating/Alt), (το χρώμα των λευκών φάρων δεν σημειώνεται στους χάρτες)। Τέλος υφίστανται και οι Φάροι που εκπέμπουν με βραχείες αναλαμπές μακράς διάρκειας καλούμενοι ως βραχειών και μακρών αναλαμπών (Short-long Flashing/S-L Fl).

Μέτρηση χαρακτηριστικού

Για την μέτρηση του "χαρακτηριστικού" ενός Φάρου προς αποφυγή λάθους χρησιμοποιείται ένα στιγμόμετρο. Ένας εμπειρικός επίσης τρόπος που ακολουθούν οι ΄ναύτες οπτήρες (παρατηρητές) είναι η ρυθμική μέτρηση: "μισό ένα", "μισό δύο", "μισό τρία" κ।ο.κ., ή "και ένα", "και δύο", "και τρία" κ.ο.κ. Η μέτρηση αρχίζει από την πρώτη αναλαμπή και σταματά στην πρώτη της περιοδικής επανάληψης.

Τομείς Φάρων

Πολλοί Φάροι δεν είναι ορατοί απ΄ όλα τα σημεία του ορίζοντα, ή οπως λέμε δεν είναι "περίβλεπτοι" και τούτο διότι παρεμβάλλεται συνήθως τμήμα ξηράς। Έτσι αυτοί παρουσιάζουν σκοτενό (obscured) τομέα (sector). Άλλοι πάλι παρουσιάζουν τομείς διαφορετικών χρωμάτων προκειμένου να επιδείξουν ελεύθερη πλεύσιμη περιοχή, με πράσινο χρώμα, και τα αβαθή ή κάποια ξέρα η ναυάγιο με ερυθρό χρώμα. Τέλος υφίστανται και οι φανοί καλούμενοι direction lights που δεικνύουν λευκό φώς σε διαπλεύσιμο χώρο των στενών εισόδων λιμένων και ερυθρό ή πράσινο εκατέρωθεν της εισόδου. Τα όρια αυτών των τομέων αναφέρονται κατά διοπτεύσεις πάντα από την θάλασσα τόσο στους χάρτες όσο και στους Φαροδείκτες και στους Πλοηγούς (βοηθήματα).

Εποπτεία Φάρων

Το σύνολο των εγκατεστημένων φάρων, η διάταξή τους και τα χαρακτηριστικά εκάστου αποτελούν το φαρικό σύστημα της Χώρας που περιλαμβάνεται σε ειδικά ναυτιλιακά βοηθήματα (βιβλία) τους Φαροδείκτες. Αρμόδια Υπηρεσία ελέγχου και γενικής εποπτείας του ελληνικού φαρικού συστήματος είναι η Υπηρεσία Φάρων, ανεξάρτητη Υπηρεσία του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού.Το 1955 οι φάροι που λειτουργούσαν στην Ελλάδα ανέρχονταν σε 470 εκ των οποίων οι 93 ήταν επιτηρούμενοι και οι υπόλοιποι αυτόματοι। Νομοθετημένες τότε οργανικές θέσεις προσωπικού έφθαναν τις 320. Βασικός νόμος που διέπει τους Φάρους στην ελληνική επικράτεια είναι ο Νόμος 1629 του 1951 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει μέχρι σήμερα.

το ειδα......(http://el.wikipedia.org/)

read more “Φάρος”

Το φως των θαλασσών

Η ανακάλυψη των θαλάσσιων δρόμων από τον άνθρωπο (Αιγύπτιοι, Φοίνικες) υπήρξε σημαντικός σταθμός στην ιστορία του। Τα ταξίδια, στην αρχή με το φως της ημέρας, εξελίχθηκαν και σε νυχτερινά με τη βοήθεια των πυρσών, που οι πρώτοι ναυτικοί (Λίβυοι, Φοίνικες και αργότερα Ελληνες) φρόντιζαν να ανάβουν στις κορυφές λόφων και στην είσοδο των πόλεων।Οι πυρσοί, τα Τιθ (κυλινδρικοί πύργοι) για τους Λίβυους, παίρνοντας διάφορες μορφές, μετασχηματίσθηκαν στους γνωστούς πια φάρουςΗ πρωταρχική λειτουργία του φάρου μέσα στους αιώνες ήταν να παρέχει στον ναυτιλλόμενο σταθερή σήμανση μέρα και νύχτα που να πληροφορεί για τη γεωγραφική θέση και να προειδοποιεί για τον κίνδυΙστορία των λέξεωνΦάρος στον Ομηρο αναφέρεται ως ένα κομμάτι πανιού που χρησιμοποιείται ως χιτώνιο ή κάλυμμα κεφαλήςΦαρέζ, αιγυπτιακή λέξη που διασώζεται στην Παλαιά Διαθήκη και μεταφράσθηκε από τους Εβδομήκοντα ως «σκοπιά»।Φάρος της ΑλεξΑνδρειας, ένα από τα Επτά Θαύματα του Κόσμου. Εδωσε την ετυμολογία του ονόματός του σε πολλές γλώσσες, για όλα τα παρόμοια κτίσματα στη συνέχεια.Η πρόσβαση σε μερικούς φάρους αποτελεί μια ξεχωριστή εμπειρία.Η έλλειψη ασφαλούς δεσίματος και προστατευμένου αγκυροβολίου καθιστά την προσέγγιση δύσκολη και μερικές φορές αδύνατη. Σε περίπτωση κακοκαιρίας, η αναχώρηση από τον φάρο μπορεί να καθυστερήσει για μέρες... Οι προμήθειες για τη δεκαήμερη παραμονή στον φάρο πρέπει να μεταφερθούν με τα χέρια. Τρόφιμα, νερό, υλικά και εργαλεία για τις επισκευές μεταφέρονται συχνά από δύσβατα και επικίνδυνα μονοπάτιαΟ δρόμος είναι δύσκολος ...Χωματόδρομοιι σπαρμένοι με πέτρες και κακοτράχαλα μονοπάτια, σημαδεμένα από τις αυλακιές των χειμερινών βροχοπτώσεων, οδηγούν στα ακρωτήρια, τις απόκρημνες πλαγιές ή τις ερημικές παραλίες που φιλοξενούν τους μοναχικούς φάρους.Κατά την άφιξη στον φάρο... Ενα λιτό εσωτερικό υποδέχεται τον υπεύθυνο φαροφύλακα ή τον ταξιδιώτη που κόπιασε για να φτάσει ώς εκεί. Τα αντικείμενα που συντροφεύουν τον φαροφύλακα κατά την παραμονή του στον φάρο, λιγοστά. Ενα ραδιόφωνο, μια εφημερίδα, ένα περιοδικό και μερικές φορές και τηλεόραση. Η εικόνα της Παναγιάς και του Αϊ Νικόλα πάντα εκεί να συντροφεύουν στα δύσκολα.Ο χρόνος κυλά αργά...Το κουτί πρώτων βοηθειών και ο ασύρματος έχουν σώσει ανθρώπινες ζωές που κινδύνευσαν στη θάλασσα... Τα αποθέματα τελειώνουν...Τα εφΟδια πρέπει να κρατήσουν αρκετές ημέρες, συχνά περισσότερο απ’ όσο είχε υπολογιστεί. Η αναχώρηση από τον φάρο συνδέεται άμεσα με τα καμώματα του καιρού. Τα ξερονήσια που πολλές φορές φιλοξενούν φάρους δεν έχουν να προσφέρουν παρά μόνο μαγκούτες (αυτοφυές, θαμνώδες φυτό, από όπου προήλθε, όπως λέγεται, το κώνειο του Σωκράτη) και θάμνους.Οι επισκέπτεςκατα διαστηματα εμφανίζονται στον φάρο επισκέπτες που είτε έφτασαν μέχρι τον φάρο τυχαία, είτε ακολουθώντας τα μονοπάτια για να απολαύσουν τη θέα και το ηλιοβασίλεμα. Ολοι είναι ευπρόσδεκτοι στον φάρο?Αποχαιρετισμός...Και μετά, παρέα μ’ ένα τσιγάρο που κρατάει πολύ, όπως ο χρόνος στον φάρο, θα αφουγκραστεί τον ήχο της σιωπής

read more “Το φως των θαλασσών”

Φάρος Μαλέα Λακωνίας– Το μονόπετρο του Καβομαλιά

Φάρος Μαλέα Λακωνίας

Το μονόπετρο του Καβομαλιά

Το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη αναστήλωσε πλήρως τον Φάρο στο θρυλικό ακρωτήρι του Κάβο Μαλέα। Ένα μονόπετρο δεσπόζει από τις αρχές Νοέμβρη στο νοτιοανατολικότερο ακρωτήρι της Ηπειρωτικής Ευρώπης και φωτίζει τους ναυτικούς μας. Περήφανα τώρα μπορεί να διηγείται στους περιηγητές την δική του μοναχική αλλά μοναδική ιστορία. Το Πολεμικό μας Ναυτικό και η Υπηρεσία Φάρων τιμά την ενέργεια του Ιδρύματος τοποθετώντας τέσσερις φαροφύλακες . Τελικά θαύματα γίνονται. Αρκεί μόνο το μεράκι και ο ρομαντισμός κάποιων ανθρώπων. Η αναστήλωση αυτού του μνημείου αποτελεί ορόσημο για την Βατικιώτικη κοινωνία. Μια κοινωνία που στήριξε αυτό το έργο από την αρχή έως το τέλος. Οι ναυτικοί δεν θα νοιώθουν πια μόνοι όταν περιπλέουν το θρυλικό ακρωτήρι. Οι αλιείς μας θα νιώθουν πιο ασφαλείς. Η τοπική κοινωνία θα αναστηθεί. Οι πεζοπόροι πλέον του θρυλικού ακρωτηρίου θα βρίσκουν την ‘Ιθάκη’ τους για να πουν στους φίλους τους ότι έφτασαν στο νοτιοανατολικότερο ακρωτήρι της Ηπειρωτικής Ευρώπης σε στίγμα Φ 36 º 27’ Β Λ 23º 12’ Α

Η διάσωση και η ανάδειξη του Φάρου Μαλέα Λακωνίας Η προσπάθεια ξεκίνησε έχοντας υπόψη ότι για να μπορεί να διασωθεί ο Φάρος θα πρέπει πρώτα να χαρακτηριστεί ως μνημείο। Επικοινωνήσαμε με την Διεύθυνση αναστήλωσης νεωτέρων μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού .Ο κ. Στεφάνου Ιωάννης μας ενημέρωσε πλήρως για ολόκληρη την διαδικασία αλλά και για τη σχετική νομοθεσία. Το μήνυμα ελήφθη και αμέσως ξεκινήσαμε τον αγώνα μας. Ζητήσμαε από το Υπουργείο Πολιτισμού τον χαρακτηρισμό ως μνημείου του εν λόγω Φάρου. Στη προσπάθεια αυτή δεν ήμασταν μόνοι. Οι Βουλευτές του νομού μας κ. κ Αθανάσιος Δαβάκης και Λεωνίδας Γρηγοράκος με επιστολές τους μας στήριξαν τονίζοντας ότι αποτελεί μονόδρομο η διάσωση του ιστορικού φάρου. Ο Νομάρχης Λακωνίας κ. Κωνσταντίνος Φούρκας και σύσσωμο το Νομαρχιακό συμβούλιο αποφάσισε ομόφωνα να χαρακτηριστεί ο Φάρος Μαλέα ως ιστορικό και διατηρητέο μνημείο. Το ίδιο έπραξε και ο Δήμαρχος Βοιών κ. Γιάννης Κουσούλης με σύσσωμο το Δ.Σ του Δήμου. Έτσι το καλοκαίρι του 2006 χαρακτηρίσθηκε ο Φάρος ως Ιστορικό και διατηρητέο μνημείο. Αυτό ήταν το πρώτο μέρος. Το δεύτερο ,αφορούσε στη μελέτη αποκατάστασης που έπρεπε να γίνει ώστε να απευθυνθούμε κατόπιν μέσω του Δήμου σε κοινοτικά προγράμματα. Επικοινωνήσαμε λοιπόν με την εταιρία ‘COSTAMARE’ του Καπετάν Βασίλη Κωνσταντακόπουλου.Περί τα μέσα Ιανουαρίου 2008 μας δέχτηκε στο γραφείο του και αποφάσισε να χρηματοδοτήσει τη μελέτη αποκατάστασης του Φάρου Μαλέα αλλά και του διεθνούς μονοπατιού που καταλήγει σε αυτό. Έτσι λοιπόν ανατέθηκε η μελέτη σε ειδικό μελετητικό γραφείο. Ταυτόχρονα όμως συμβαίνει το εξής καταπληκτικό!!!: Το ΙΔΡΥΜΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΛΑΣΚΑΡΙΔΗ σε συνεργασία με το Πολεμικό Ναυτικό και την Υπηρεσία Φάρων ξεκινά την αναστήλωση τριών πετρόκτιστων Φάρων ο ένας εκ των οποίων είναι ο Φάρος Μαλέα. Η χαρά μας ήταν απερίγραπτη. Ένα όνειρο γίνεται πραγματικότητα. Ο Φάρος στο ακρωτήριο Ταίναρο αποτέλεσε την πρώτη (επιτυχή) απόπειρα αναστήλωσης του Ιδρύματος. Υπεύθυνος ο αγαπητός σε όλους μας αρχιτέκτονας Δημήτρης Ευταξιόπουλος (θα αναφερθούμε εκτενέστερα σε επόμενο άρθρο που θα αφορά στην αναστήλωση). Ένα απόγευμα λοιπόν επικοινωνήσαμε με την κ. Μαριλένα Λασκαρίδη, Πρόεδρο της Βιβλιοθήκης Αικατερίνης Λασκαρίδη και την ενημερώσαμε για όλες τις ενέργειες που έχουν γίνει έως τώρα και αφορούν στον Φάρο Μαλέα. Το ίδιο απόγευμα μας τηλεφώνησε και ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη και μετά από μια εβδομάδα μας δέχτηκε σα γραφεία της Ναυτιλιακής του Εταιρίας Lavinia. Γνωρίσαμε έναν άνθρωπο μοναδικό. Λάτρης των Φάρων όπως μας εκμυστηρεύτηκε ο ίδιος και όπως διαπιστώσαμε από τις αμέτρητες φωτογραφίες που είχε από όλους σχεδόν τους πετρόκτιστους φάρους της Ελλάδος αλλά ταυτόχρονα και ένας πραγματικά λάτρης του Πολιτισμού και των αξιών. . Έτσι λοιπόν Ο Καπετάν Βασίλης Κωνσταντακόπουλος ιδρυτής της COSTAMARE, παρέδωσε την σκυτάλη στο Ίδρυμα ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΛΑΣΚΑΡΙΔΗ και συγκεκριμένα στον φίλο του και Πρόεδρο του ιδρύματος κ. Πάνο Λασκαρίδη. Ο μεν πρώτος ανέλαβε και ολοκλήρωσε την μελέτη αποκατάστασης του Φάρου , ενώ ο δεύτερος ολοκλήρωσε το ακόμα πιο δύσκολο και δαπανηρό κόστος της αποκατάστασης.Παράδειγμα προς μίμηση σε όλους εμάς που αναζητούμε πρότυπα, αξίες και ιδανικά. Αξίζει να αναφερθεί ότι όλοι οι Βατικιώτες αγκάλιασαν την προσπάθεια του κ. Πάνου Λασκαρίδη να αναστήσει τον Φάρο του Κάβο Μαλέα. Από τον πρώτο πολίτη του Δήμου, τον Δήμαρχο κ. Γιάννη Κουσούλη έως και όλους τους υπόλοιπους δημότες Βοιών. Χαρακτηριστικά θα αναφέρουμε τον Καπετάν Κοσμά Δερμάτη ο οποίος προσέφερε την λάντζα του (για τα δρομολόγια Νεάπολης – Κάβο Μαλέα) χωρίς πρόσθετη επιβάρυνση πλην των πετρελαίων και των ημερομισθίων του πληρώματος. Ο Θοδωρής Χάδιαρης, ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου Αϊβαλή, ήταν ο άνθρωπος του συντονιστή και αρχιτέκτονα της αναστήλωσης του Φάρου, του Δημήτρη Ευταξιόπουλου. Απεριόριστη η βοήθειά του. Ο Παναγιώτης Σταθάκης (Δημοτικός σύμβουλος Βοιών) ήταν δίπλα στο Σύνδεσμο μας αλλά και σε όλες τις ενέργειες μας. Ο Μπάμπης Κουτσονικολής (Δημοτικός Σύμβουλος Βοιών και π. Υποψήφιος Δήμαρχος ) είχε αναλάβει την μετακίνηση με το φουσκωτό του των ανθρώπων που εργάζονταν στο Φάρο. Ο Γιάννης Καρατζής (Καμπανέλης– καφέ ουζερί Βράχος) για άλλη μια φορά τίμησε την καταγωγή του και έτσι πολλές φορές μετέφερε προσωπικό αφιλοκερδώς από τον Άγιο Μύρωνα είτε στα Βελανίδια, είτε στη Νεάπολη. Είναι σχεδόν όλοι οι Βατικιώτες που αγκάλιασαν τις ενέργεις του κ. Πάνου Λασκαρίδη. Στο μέλλον θα μας δοθεί αρκετός χρόνος για να μπορέσουμε να αναφερθούμε σε όλους αυτούς. Αξίζουν όμως σε όλους συγχαρητήρια. Ο Λιμενάρχης Νεάπολης κ. Δημήτριος Βατίστας ήταν δίπλα και βοήθησε τα μέγιστα σε αυτή την προσπάθεια. Πως μπορούν δυο πράγματα όπως είναι ο χαρακτηρισμός ενός κτίσματος ως μνημείου και η αναστήλωσή του να αποτελέσουν σανίδα σωτηρίας για ένα τόπο;Γιατί η τοπική κοινωνία πραγματικά ευεργετείται και πως; Η ευρύτερη περιοχή των βατίκων είναι ένας θησαυρός που ανακαλύπτεται σιγά - σιγά από ρομαντικούς περιπατητές και εραστές του απρόσμενου. Η εναλλακτική μορφή τουρισμού (τουρισμός προορισμού) αποτελεί το μέλλον του τόπου μας και για αυτή την κατεύθυνση αγωνιζόμαστε. Στην περιοχή του Κάβο Μαλέα έχει δημιουργηθεί ένα δίκτυο πεζοπορικών διαδρομών που μπορεί να προσφέρει στους επισκέπτες του μοναδικές εμπειρίες. Τα μονοπάτια αυτά διασχίζουν από άκρου σ’ άκρον τον ορεινό όγκο του Μαλέα. Υπέροχες στιγμές συγκίνησης δημιουργούνται αφού το ένα τοπίο διαδέχεται το άλλο. Επιβλητικοί ορεινοί όγκοι δίνουν την θέση τους στο απέραντο γαλάζιο. Σπηλαιολογικός θησαυρός κρύβεται κάτω από κάθε συστάδα βράχων, έτοιμος να αποκαλυφθεί στους ανυπόμονους εραστές της αναζήτησης.

Τώρα ο Φάρος είναι επισκέψιμος και αποτελεί σίγουρα σημείο αναφοράς όχι μόνο για τους ναυτικούς μας αλλά και για όλους τους Λάκωνες, είτε είναι ναυτικοί είτε όχι। Ο Διοικητής της Υπηρεσίας Φάρων Αρχιπλοίαρχος Γ। Αγριογιάννης Π.Ν αποφάσισε την τοποθέτηση τεσσάρων φαροφυλάκων στον Κάβο Μαλέα. Τιμά με τον καλύτερο τρόπο την ενέργεια αναστήλωσης του Φάρου. Τώρα πλέον οι αλιείς μας δεν θα είναι μόνοι. Ήδη κάθε δέκα ημέρες θα γίνεται η εναλλαγή των φαροφυλάκων. Θα χρησιμοποιούνται έπειτα από δεκάδες χρόνια ξανά τα μουλάρια για την μεταφορά των υλικών. Σε αυτό το σημείο να προσθέσουμε την επιτακτική ανάγκη να μεριμνήσει η Δημοτική αρχή για τον καθαρισμό 100-150 μέτρων προκειμένου να μπορεί να πραγματοποιείται η διαδρομή χωρίς προβλήματα (αφού για αυτό το διάστημα θα πρέπει να μεταφέρονται στο χέρι όλα τα πράγματα). Ο Ευεργέτης των Βατίκων κ. Πάνος Λασκαρίδης έκανε την αρχή και μας προίκισε με ένα υπέροχο δώρο. Εμείς θα πρέπει να το αξιοποιήσουμε με τον πιο κατάλληλο τρόπο .Ο Φάρος Μαλέα με την αναγέννησή του ας δώσει το φως του σε αυτούς τους ανθρώπους που έχουν την εξουσία, Δημοτική αρχή και τοπικά συμβούλια ώστε να προσφέρουν αυτό που έχουν ανάγκη οι 10.000 περίπου βατικιώτες. Μέλλον!

Παναγιώτης ΤριπόντικαςΠρόεδρος Συνδέσμου βελανιδιωτών Λακωνίας ‘Η Μυρτιδιώτισσα’http://www.myrtidiotisdsa.gr/

read more “Φάρος Μαλέα Λακωνίας– Το μονόπετρο του Καβομαλιά”